Είναι το συχνότερο εξάρθρημα, αφού καλύπτει περίπου το 50% των εξαρθρημάτων στο ανθρώπινο σώμα. Η άρθρωση του ώμου (γληνοβραχιόνια άρθρωση) επιτρέπει μεγάλο εύρος κινήσεων σε διάφορες κατευθύνσεις.
Τα οστικά μέρη της άρθρωσης, η κεφαλή του βραχιονίου και η ωμογλήνη, εφάπτονται σε μικρή επιφάνεια μεταξύ τους (μόνο 1/3 της κεφαλής καλύπτεται από την επιφάνεια της ωμογλήνης) με αποτέλεσμα η σταθερότητα στην άρθρωση να παρέχεται κυρίως από τα μαλακά μόρια γύρω από αυτήν, δηλ. τον επιχείλιο χόνδρο της ωμογλήνης, το θύλακο, τους συνδέσμους και τους μύες.
Στις μέρες μας αναφερόμαστε σε ¨αστάθεια του ώμου¨ που μπορεί να είναι τραυματικής ή ατραυματικής φύσης ή ακόμη κι από υπέρχρηση, που δημιουργεί επαναλαμβανόμενους μικροτραυματισμούς. Το τραυματικό εξάρθρημα του ώμου διακρίνεται στο πολύ πιο συχνό (96-98%) πρόσθιο, όπου η κεφαλή του βραχιονίου μετακινείται προς τα εμπρός σε σχέση με την ωμογλήνη και το πιο σπάνιο οπίσθιο εξάρθρημα.
Πώς συμβαίνει το πρόσθιο εξάρθρημα;
Ο συνηθέστερος τραυματικός μηχανισμός είναι η πτώση πάνω στο τεντωμένο άνω άκρο που βρίσκεται σε απαγωγή κι έξω στροφή. Η κλινική εικόνα είναι χαρακτηριστική με τον ασθενή να κρατά το πάσχον άκρο με το φυσιολογικό, με τον αγκώνα σε κάμψη και το βραχίονα σε ελαφρά απαγωγή για να ελαττώνεται ο πόνος. Παρατηρείται εξάλειψη της φυσιολογικής καμπυλότητας του ώμου και προβολή του ακρωμίου στην πάσχουσα πλευρά σαν ¨επωμίδα¨, ενώ κάτω από το ακρώμιο ψηλαφάται κενό.
Ποιες ανατομικές δομές τραυματίζονται συχνότερα μετά από πρόσθιο εξάρθρημα;
Οι συχνότερες βλάβες που παρατηρούνται είναι η βλάβη Bankart και η βλάβη Hill-Sachs. Η πρώτη αποτελεί αποκόλληση του επιχείλιου χόνδρου της ωμογλήνης στο πρόσθιο-κάτω τμήμα της. Παρατηρείται σε 80-90% των περιπτώσεων. Οστική βλάβη Bankart περιλαμβάνει οστικό τεμάχιο (κάταγμα) της ωμογλήνης και αυξάνει την αστάθεια του ώμου. Η κάκωση Hill-Sachs αποτελεί ένα συμπιεστικό κάταγμα (εντύπωμα) στην κεφαλή του βραχιονίου που δημιουργείται καθώς αυτή χτυπάει στην ωμογλήνη.
Ρήξη των τενόντων του στροφικού πετάλου του ώμου παρατηρείται σε 30% των ασθενών >40ετών και 80% >60ετών.
Είναι απαραίτητη η ακτινογραφία πριν την ανάταξη;
Ναι και πρέπει να γίνεται προς αποκλεισμό κατάγματος. Η ανάταξη κατόπιν γίνεται το συντομότερο δυνατόν χωρίς να απαιτείται συνήθως γενική αναισθησία. Για λόγους συνεργασίας του ασθενούς είναι καλό να δίνεται ενδοφλέβια αναλγησία – μυοχάλαση σε συνδυασμό με τοπική έγχυση αναισθητικού. Η ανάταξη επιβεβαιώνεται με επαναληπτική ακτινογραφία. Απαραίτητα πρέπει να γίνεται νευροαγγειακός έλεγχος του άνω άκρου.
Χρειάζεται ακινητοποίηση;
Η ακινητοποίηση του ώμου είναι απαραίτητη προκειμένου να δοθεί χρόνος επούλωσης στα τραυματισμένα μαλακά μόρια πέριξ της άρθρωσης. Προκειμένου για νεαρά άτομα ο χρόνος ακινητοποίησης μπορεί να είναι μέχρι και 3 εβδομάδες, αν και νεότερα δεδομένα υποστηρίζουν ότι 1 εβδομάδα αρκεί, χωρίς να αυξάνονται τα ποσοστά υποτροπής. Πρέπει να τονισθεί στον ασθενή ότι η σταδιακή ανάκτηση της κινητικότητας του ώμου, είναι βασικής σημασίας για την αποκατάσταση μετά το πρώτο εξάρθρημα για να μειωθούν οι πιθανότητες υποτροπής ή μετατραυματικής αστάθειας. Πολύ σημαντική είναι επίσης η συμβολή της φυσικοθεραπείας σε ότι αφορά την ενδυνάμωση των μυών της ωμικής ζώνης.
Υπάρχει πιθανότητα υποτροπής;
Η ηλικία (<30ετών) είναι ο καθοριστικός προγνωστικός παράγοντας για νέο εξάρθρημα. Τα ποσοστά υποτροπής φτάνουν έως και 90% σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Η χρονική διάρκεια και η θέση ακινητοποίησης (σε έσω ή έξω στροφή) δεν φάνηκε να παίζουν κάποιο ρόλο στη μείωση των υποτροπών σύμφωνα με μελέτες.
Πότε μπορεί να επιστρέψει κάποιος στην αγωνιστική δραστηριότητα;
Σίγουρα λαμβάνεται υπόψη το είδος του αθλήματος. Απόλυτα κριτήρια αποτελούν το πλήρες εύρος κίνησης και η δύναμη του ώμου. Προκειμένου για ανταγωνιστικά αθλήματα πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
Σταθερότητα της ωμοπλάτης σε πλήρες εύρος κίνησης
Φυσιολογικός βραχιονο-ωμοπλατιαίος ρυθμός κατά την κίνηση
Πλήρες ενεργητικό και παθητικό εύρος κίνησης
Δύναμη στο μυοτενόντιο πέταλο του ώμου τουλάχιστον 80% σε σχέση με την υγιή πλευρά
Καθημερινές δραστηριότητες ελεύθερες πόνου
Χρειάζεται και χειρουργείο και πότε;
Σχετικές ενδείξεις για αρθροσκοπική χειρουργική αποκατάσταση μετά από το πρώτο εξάρθρημα είναι:
– Επιβεβαιωμένη στη μαγνητική τομογραφία βλάβη Bankart σε αθλητή < 25 ετών
– Υψηλού επιπέδου επαγγελματίες αθλητές
Σε υποτροπιάζοντα εξαρθρήματα (> 2) καθώς και σε οστικές βλάβες ή ελλείμματα της ωμογλήνης > 25% , επίσης απαιτείται χειρουργική επέμβαση. Ανάλογα με την υποκείμενη παθολογία που προκαλεί την αστάθεια, η επέμβαση μπορεί να γίνει αρθροσκοπικά ή ανοιχτά.
Επιμέλεια-copyright : Ζίκος Δημήτρης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, orthokinisis
