Εξωτερική Ωτίτιδα (αυτί του κολυμβητή): Συμπτώματα, Διάγνωση, Θεραπεία
Εξωτερική ωτίτιδα (νόσος του κολυμβητή) είναι μια φλεγμονή του έξω ακουστικού πόρου που προκαλείται από διάφορα αίτια και συνήθως από λοίμωξη με βακτήρια ή μύκητες. Η ωτίτιδα “χτυπάει” ενήλικες αλλά κυρίως παιδιά προσχολικής ηλικίας και μωρά.
Για τους ενήλικες, η εξωτερική ωτίτιδα είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία πόνου στο αυτί (ωταλγία), μετά τον πόνο της άρθρωσης της γνάθου και ένα συχνό αίτιο επίσκεψης ασθενών στις πρωτοβάθμιες δομές παροχής υγείας και στον οικογενειακό γιατρό προκειμένου είτε να διαγνωστούν και να λάβουν θεραπεία,είτε να παραπεμφθούν στον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ).
Το αφτί είναι ένα κατασκευαστικό θαύμα, αλλά η πολυπλοκότητα του το κάνει ευάλωτο σε λοιμώξεις, σε συγγενείς παθήσεις και βλάβες εξαιτίας ατυχημάτων ή έκθεσης σε θόρυβο. Μία λοίμωξη στο έξω ους (εξωτερική ωτίτιδα) προκαλεί ερεθισμό και φλεγμονή του έξω ακουστικού πόρου. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συνήθως εκδηλώνεται σε νεαρούς ενήλικες. Η εξωτερική ωτίτιδα προκαλείται από αυξημένη υγρασία στον έξω ακουστικό πόρο. Καθώς κάτι τέτοιο συμβαίνει πολύ συχνά στα κολυμβητήρια, η κατάσταση αυτή αποκαλείται και «ωτίτιδα της πισίνας» ή «αυτί του κολυμβητή» (swimmer’s ear).
Υπό φυσιολογικές συνθήκες η κυψελίδα του αφτιού στεγανοποιεί από το νερό την επιφάνεια του έξω ακουστικού πόρου του αφτιού. Επίσης, βοηθάει στη διατήρηση της οξεοβασικής ισορροπίας (του σωστού pΗ) στο αφτί σας για την αποτροπή της ανάπτυξης βακτηρίων. Αν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί, μπορεί να προκληθεί κάποια λοίμωξη.
Εξωτερική ωτίτιδα μπορεί να προκληθεί από μυκητιασική, ιογενή ή βακτηριακή λοίμωξη. Τα βακτήρια είναι το πιο συνηθισμένο αίτιο. Αυτού του είδους η λοίμωξη αναφέρεται συχνά και ως «αφτί του κολυμβητή», επειδή συχνά σχετίζεται με παρατεταμένη υγρασία στον ακουστικό πόρο. Η εξωτερική ωτίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε εποχή του χρόνου όμως, το καλοκαίρι τα περιστατικά εμφανίζουν κατακόρυφη άνοδο.
Παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν την ανάπτυξη βακτηρίων είναι:
– Παρατεταμένη υγρασία στον έξω ακουστικό πόρο. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στο νερό μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια της κυψελίδας του ωτός. Χωρίς προστασία ο ακουστικός πόρος κατακρατά την υγρασία και προκαλείται ερεθισμός. Η χρήση ακουστικών βαρηκοΐας μπορεί επίσης να συμβάλει στη συγκέντρωση υγρασίας στον ακουστικό πόρο.
– Τραυματισμός ή ερεθισμός του δέρματος στον ακουστικό πόρο. Η εκδορά του ακουστικού πόρου ή η αφαίρεση της κυψελίδας με αυτοσχέδια εργαλεία, όπως συνδετήρες και τσιμπιδάκια, μπορούν να τραυματίσουν το δέρμα ή ακόμα και το τύμπανο και να δημιουργήσουν πύλη εισόδου στα βακτήρια. Προσπάθειες εργώδους καθαρισμού του πόρου με μπατονέτες βαμβακιού μπορεί να οδηγήσουν την κυψελίδα βαθύτερα στο αφτί προκαλώντας τραυματισμό.
– Χρόνιες δερματικές παθήσεις ή αλλεργίες. Δερματικές παθήσεις, όπως το έκζεμα και η σμηγματόρροια, μπορεί να δημιουργήσουν πύλη εισόδου για τα βακτήρια. Αλλεργίες σε βαφές των μαλλιών ή σπρέι μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα και να οδηγήσουν σε λοίμωξη.
Μερικές φορές μπορεί να αναπτυχθεί σοβαρή και επιθετική λοίμωξη. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε άτομα με διαβήτη και ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους. Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης αυτού του είδους της λοίμωξης και συνηθήστερα ο αιτιολογικός παράγοντας είναι το gram(-) αρνητικό βακτήριο ψευδομονάδα.Σε τέτοια περίπτωση είναι αναγκαία η ενδοφλέβια χορήγηση αντιψευδομοναδικής αγωγής(σιπροφλοξασίνη) και η αντιμετώπιση των πιθανών επιπλοκών.
Η λοίμωξη ξεκινά συνήθως σαν εξωτερική ωτίτιδα. Στη συνέχεια τα βακτήρια εξαπλώνονται από τον ακουστικό πόρο στους γειτονικούς ιστούς, συμπεριλαμβανομένων των χόνδρων και των οστών. Μπορεί να προκληθεί βλάβη στα νεύρα, ακόμα και παράλυση του προσώπου.
Σημεία και συμπτώματα
-Ωταλγία.
-Έκκριση κίτρινου ή κιτρινοπράσινου πύου με άσχημη μυρωδιά.
-Έκπτωση της ακοής.
-Δεκατική πυρετική κίνηση-εμπύρετο
-Συστηματικά συμπτώματα σήψης (διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας, έμετοι, υπόταση, ταχυκαρδία, ταχύπνοια) σε παραμελημένη κακοήθη εξωτερική ωτίτιδα σε διαβητικούς/ανοσοκατεσταλμένους
Στα πρώτα στάδια της εξωτερικής ωτίτιδας υπάρχει κνησμός στον πόρο που κάνει κάποιον να θέλει να ξύσει το αυτί του. Το ξύσιμο αυτό ανακουφίζει από τα συμπτώματα προσωρινά, αλλά επιδεινώνει την κατάσταση αποικίζοντας την πάσχουσα περιοχή με περισσότερα μικρόβια.
Στη συνέχεια ξεκινά έντονη ωταλγία/κεφαλαλγία, που υφίεται μόνο με αναλγητικά και αρχίζει η εκροή πιθανά πυώδους ή και αιματηρού υγρού από το αυτί. Ο πόνος είναι χαρακτηριστικά πιο έντονος με την πίεση του τράγου ή την έλξη του πτερυγίου. Το πύο και τα νεκρά επιθήλια που αθροίζονται μέσα στον πόρο τον αποφράσσουν και έτσι δημιουργείται βαρηκοΐα.
Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να συνυπάρχει και επώδυνη τραχηλική λεμφαδενοπάθεια λόγω της μικροβιακής φλεγμονής. Αν δεν αντιμετωπιστεί η κατάσταση, τότε επεκτείνεται και προς το πτερύγιο ή τα οστά του κρανίου.
Διάγνωση
Αν πονάτε στον έναν ακουστικό πόρο ή παρατηρήσετε ότι τρέχει κιτρινωπό ή κιτρινοπράσινο πύον από το ένα αφτί, επισκεφθείτε το γιατρό σας. Μπορεί να καταλήξετε σε έκπτωση της ακοής, αν το πύον ή το οίδημα αποφράξει τον ακουστικό πόρο.
Ο οικογενειακός γιατρός σας με ωτοσκόπηση και λήψη καλλιέργειας του εκκρίματος θα αξιολογήσει την κλινική σας εικόνα και θα σας αντιμετωπίσει ή παραπέμψει στον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο.
Οι περισσότερες εξωτερικές ωτίτιδες είναι ενοχλητικές, αλλά, αν αντιμετωπιστούν σωστά, δεν είναι επικίνδυνες για τη γενική σας υγεία. Η σοβαρή εξωτερική ωτίτιδα που εξαπλώνεται στους γειτονικούς ιστούς μπορεί να προξενήσει βλάβη στα υποκείμενα οστά και χόνδρους. Χωρίς θεραπεία αυτή η πάθηση μπορεί να είναι επικίνδυνη και για τη ζωή.
Θεραπεία
Στις περισσότερες περιπτώσεις η εξωτερική ωτίτιδα αντιμετωπίζεται με τοπική θεραπεία. Όταν το αυτί του κολυμβητή δεν τεθεί υπό έλεγχο, εξελίσσεται σε μια μόλυνση με υπερβολικό πόνο, κιτρινωπό πύον,οίδημα και απόφραξη του πόρου, και ακόμη με προσωρινή απώλεια της ακοής. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να αντιμετωπιστεί από ειδικό ΩΡΛ ιατρ, ο οποίος θα άρει την απόφραξη του πόρου, θα χορηγήσει αντιβιοτικά, ωτικές σταγόνες και αναλγητικά φάρμακα.
Αφού γίνει η διάγνωση,η θεραπεία συνίσταται στην χορήγηση τοπικών ωτικών σταγόνων με αντιμικροβιακή/αντιμυκυτιασική/αντιφλεγμονώδη δράση σε συνδυασμό με αναλγητική από του στόματος αγωγή όπως παρακεταμόλη ή ΜΣΑΦ (ιβουπροφαίνη) και αποφυγή της ενδο-ωτικής υγρασίας κατά την ανάρρωση, συνήθως για 7 με 10 ημέρες.
Αν η δεν υπάρξουν σημεία ύφεσης/ βελτίωσης της λοίμωξης, ή προκύψει επιδείνωση της κλινικής εικόνας μετά από 3 ή 4 ημέρες, η επανεκτίμηση μπορεί να αναδείξει επιπλοκή οξείας μέσης πυώδους ωτίτιδας(από ειδικό ΩΡΛ κρίνεται σκόπιμο) και να κριθεί αναγκαία η χορήγηση από του στόματος αντιβιοτικής αγωγής και βάσει των αποτελεσμάτων της ληφθείσας καλλιέργειας(π.χ αμοξικιλλινη/κλαβουλανικό επί σταφυλόκοκου/στρεπτοκόκκου ή σιπροφλοξασίνη για ψευδομονάδα).
Η κακοήθης εξωτερική ωτίτιδα είναι μία σοβαρή λοίμωξη στο έξω ους και συχνά χρειάζεται ενδοφλέβια ευρεώς φάσματος και αντιψευδομοναδικά αντιβιοτικά σε αναμονή των καλλιεργειών αίματος και ωτικού εκκρίματος και νοσοκομειακή περίθαλψη για αρκετές ημέρες. Μερικές φορές ίσως απαιτηθεί χειρουργείο για την αφαίρεση των νεκρωμένων ή μολυσμένων ιστών και του οστού.
