Καθιστικές δραστηριότητες: Επιβλαβείς για την υγεία, αλλά όλες το ίδιο;
Τα τελευταία χρόνια, ένας σημαντικός αριθμός μελετών έχει καταδείξει με σαφήνεια πως οι άνθρωποι που αναλώνουν μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους σε καθιστικές δραστηριότητες, είναι πιο πιθανό να νοσήσουν από διάφορες ασθένειες, όπως οι καρδιοπάθειες, ο καρκίνος και το μεταβολικό σύνδρομο, ακόμα και αν ασκούνται τακτικά.
Είναι, όμως, όλες οι καθιστικές δραστηριότητες το ίδιο επιβαρυντικές για την υγεία;
Απάντηση στο παραπάνω ερώτημα έρχεται να δώσει μια πρόσφατη ανάλυση της μελέτης CARDIA, η οποία μελέτησε ξεχωριστά την επίδραση στην υγεία έξι διαφορετικών καθιστικών δραστηριοτήτων. Αυτές ήταν οι εξής: 1) παρακολούθηση τηλεόρασης, 2) χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή για ψυχαγωγία, 3) απασχόληση με δουλειά γραφείου χωρίς χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, 4) ενασχόληση με μουσική, διάβασμα ή τέχνες, 5) συνομιλία στο τηλέφωνο ή ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων, 6) παραμονή σε αυτοκίνητο, τρένο, λεωφορείο, ή άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη που περνούσαν περισσότερο χρόνο στις παραπάνω δραστηριότητες είχαν σημαντικά μεγαλύτερες τιμές δείκτη μάζας σώματος, περιμέτρου μέσης, αρτηριακής πίεσης, γλυκόζης και ινσουλίνης αίματος και σημαντικά χαμηλότερες τιμές HDL (της ευεργετικής χοληστερίνης), ενώ βρέθηκε ότι κάπνιζαν περισσότερο και αθλούνταν πολύ λιγότερο. Ο μέσος καρδιαγγειακός κίνδυνος ήταν υψηλότερος σε αυτούς που περνούσαν περισσότερες από 5 ώρες ημερησίως (και ιδίως σε αυτούς που ξεπερνούσαν τις 7,5 ώρες) με τις παραπάνω δραστηριότητες, όπως ήταν αναμενόμενο.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της ανάλυσης, όμως, προέκυψε όταν οι παραπάνω δραστηριότητες μελετήθηκαν ανεξάρτητα η μία από την άλλη. Ο καρδιαγγειακός και μεταβολικός κίνδυνος ήταν σημαντικά μεγαλύτερος με την παρακολούθηση τηλεόρασης σε σχέση με τις υπόλοιπες καθιστικές δραστηριότητες. Μάλιστα, αν η παρακολούθηση τηλεόρασης αντικαθίστατο από χρήση υπολογιστή, διάβασμα, δουλειά γραφείου ή χρήση τηλεφώνου, ο παραπάνω κίνδυνος παρουσίαζε αξιόλογη μείωση. Ανάλογα ευρήματα δεν προέκυψαν από την σύγκριση των λοιπών καθιστικών δραστηριοτήτων μεταξύ τους.
Η αιτία της παραπάνω διαπίστωσης δεν είναι σαφής, αλλά υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι παραμένουν για μεγαλύτερα διαστήματα εντελώς ακίνητοι μπροστά στην τηλεόραση, ενώ με τις υπόλοιπες δραστηριότητες μπορεί να είναι πιο κινητικοί και να αλλάζουν συχνά στάση και θέση του σώματος. Επίσης, πολύ συχνά, η παρακολούθηση τηλεόρασης συνδυάζεται με γρήγορο φαγητό, ενώ πολλές φορές οι τηλεοπτικές εκπομπές προβάλλουν ανθυγιεινά πρότυπα ζωής (κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ).
Όπως προκύπτει, λοιπόν, η καθιστική ζωή αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά επιβλαβής για την υγεία μας. Η ελάττωση του συνολικού καθιστικού χρόνου είναι ευνόητα ευεργετική. Ακόμα, όμως, και όταν δεν είναι εύκολα εφικτή, η αντικατάσταση της παρακολούθησης τηλεόρασης από άλλες καθιστικές δραστηριότητες, φαίνεται πως μπορεί να ελαττώσει ως ένα βαθμό τους κινδύνους για την υγεία μας.
