Το μητρικό γάλα είναι η μοναδική τροφή που προσφέρει στο νεογέννητο και στο βρέφος τις απαραίτητες ουσίες, στις κατάλληλες αναλογίες και στη σωστή σύνθεση. Το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα απαραίτητα συστατικά για τη σωματική και την πνευματική ανάπτυξη του μωρού, έτοιμα αντισώματα αλλά και αντιφλεγμονώδεις ουσίες.
Το μητρικό γάλα είναι αναντικατάστατο και ο θηλασμός, o σπουδαιότερος ψυχικός κρίκος μεταξύ μητέρας και νεογνού.
Αμέσως μετά τον τοκετό και την αποβολή του πλακούντα απελευθερώνονται στον οργανισμό της γυναίκας δυο ορμόνες, η προλακτίνη και η οξυτοκίνη.
Οι ορμόνες αυτές παράγονται στην υπόφυση, έναν αδένα που βρίσκεται στον εγκέφαλο. Την εντολή όμως για το ξεκίνημα της παραγωγής του γάλακτος τη δίνει το ίδιο το μωρό με το θηλασμό.
Η προλακτίνη ή «ορμόνη της μητρότητας» απελευθερώνεται στον οργανισμό κάθε φορά που η μητέρα θηλάζει το μωρό της.
Η οξυτοκίνη ή «ορμόνη της αγάπης», βοηθά στην απελευθέρωση του γάλακτος, όταν το μωρό θηλάζει ενώ εκκρίνεται ακόμα και στο άκουσμα του κλάματος του μωρού. Είναι η ορμόνη που εντείνει το συναίσθημα της αγάπης και της στοργής.
Η μοναδική περιεκτικότητά του μητρικού γάλακτος, το εδραιώνει ως αναντικατάστατη τροφή για κάθε νεογέννητο.
Τα λευκώματα που περιέχει το μητρικό γάλα είναι ανώτερης βιολογικής αξίας. Τα λίπη του, απορροφώνται καλύτερα, είναι ευκολοχώνευτα και κυριαρχούν τα ακόρεστα λιπαρά οξέα.
Οι υδατάνθρακες του μητρικού γάλακτος είναι μοναδικοί. Προσφέρουν ενέργεια, παίζουν σπουδαίο ρόλο στην προφύλαξη του παιδιού από λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος και στη φυσιολογική ανάπτυξη του νευρικού του συστήματος.
Τα άλατα ασβεστίου, φωσφόρου και ο σίδηρος απορροφώνται πιο εύκολα και χρησιμοποιούνται καλύτερα από τον βρεφικό οργανισμό.
Γι’ αυτό η αναιμία, η ραχίτιδα, η τετανία εμφανίζονται σπανιότερα στα παιδιά που θηλάζουν.
Οι βιταμίνες του μητρικού γάλακτος εξαρτώνται από το διαιτολόγιο της μητέρας.
Οι Α και C είναι σε μεγαλύτερη περιεκτικότητα από ότι στο αγελαδινό γάλα και προστατεύουν τα μωρά από διάφορες ασθένειες.
Ειδικές ουσίες, οι επιδερμικοί και νευρικοί παράγοντες αύξησης που βρίσκονται στο μητρικό γάλα συμβάλλουν στην ωρίμανση του πεπτικού και του νευρικού συστήματος.
Τα αμυντικά στοιχεία του μητρικού γάλακτος, δηλ. οι ανοσοσφαιρίνες, οι αντισταφυλοκοκκικοί παράγοντες, η λυσοζύμη, η λακτοσφαιρίνη, ο γαλακτοβάκιλλος, προφυλάσσουν το νεογέννητο και το βρέφος από πολλές ασθένειες.
Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι τα παιδιά που έχουν θηλάσει, έχουν πολύ καλύτερη πνευματική ανάπτυξη.
Κατά μέσο όρο, παίρνουν γύρω στους 8,3 βαθμούς παραπάνω στα τεστ νοημοσύνης.
Αυτό, έχει να κάνει με την ειδική σύσταση των λιπών του μητρικού γάλακτος, που ευνοεί την ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού.
Το μητρικό γάλα είναι εύπεπτο, η διάσπαση και ο μεταβολισμός του, δεν επιβαρύνει τα νεφρά και το συκώτι του μωρού.
Τα μωρά που θηλάζονται, έχουν λιγότερους κωλικούς και δερματικούς ερεθισμούς στην περιοχή της πάνας, γιατί το μητρικό γάλα, με την ειδική του σύνθεση, ευνοεί την ανάπτυξη των γαλακτοβακίλλων στο έντερο του μωρού.
Επίσης ο θηλασμός έχει και πολλά μακροχρόνια πλεονεκτήματα για την υγεία του παιδιού.
Έχει αποδειχθεί με επιστημονικές έρευνες, ότι ο θηλασμός προφυλάσσει από την παχυσαρκία, το σακχαρώδη διαβήτη, μερικές μορφές καρκίνου, καρδιοπάθειες και τη σκλήρυνση κατά πλάκας.
Ωστόσο ο θηλασμός έχει πολλά οφέλη και για την μητέρα.
Το μασάζ που κάνει το νεογέννητο με τα χέρια του στο μαστό καθώς και η επαφή των χειλιών του μωρού με τη θηλή, ευθύνονται για την απελευθέρωση μιας μεγάλης ποσότητας οξυτοκίνης από την υπόφυση της μητέρας.
Με τη δράση της, επιτυγχάνεται η σύσπαση της μήτρας και η υστεροτοκία.
Παράλληλα τα αγγεία της μήτρας συσπώνται, μειώνεται η απώλεια αίματος και προλαμβάνεται η αναιμία.
Στη μητέρα, ο μητρικός θηλασμός προσφέρει προστασία από μία επόμενη εγκυμοσύνη, γιατί αναστέλλει την αναπαραγωγική διαδικασία, παρέχοντας μερική αντισυλληπτική προστασία και προστατεύει επίσης τα αποθέματα σιδήρου μέσω της απουσίας έμμηνης ρήσης.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι γυναίκες που θηλάζουν χάνουν πιο εύκολα το βάρος που πήραν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με ρυθμό 2 περίπου κιλών το μήνα, αφού το γάλα που δίνουν στο βρέφος και η διαδικασία παραγωγής του ανέρχεται στις 700 θερμίδες περίπου καθημερινά.
Επίσης, ο θηλασμός βοηθά στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών πριν και μετά την εμμηνόπαυση.
Βασικότερο όλων, είναι ότι ο θηλασμός προσφέρει στην μητέρα ένα αίσθημα ολοκλήρωσης όπου την ενθαρρύνει ψυχολογικά , καθώς οι ορμόνες οι οποίες απελευθερώνονται κατά την διάρκεια του θηλασμού της προκαλούν μια κατάσταση ευχάριστης χαλάρωσης και ηρεμίας μειώνοντας τον κίνδυνο της επιλόχειας κατάθλιψης.
Γεγονός είναι ότι ο θηλασμός επιβάλλει ένα βαρύ θρεπτικό κόστος στη μητέρα αφού αυξάνονται οι ενεργειακές απαιτήσεις της, σε ασβέστιο, μέταλλα και βιταμίνες.
Εντούτοις, ένα μεγάλο τμήμα από τις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες καλύπτεται από τις μητρικές λιποαποθήκες που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, βοηθώντας ταυτόχρονα στην αποκατάσταση του κανονικού σωματικού βάρους της μητέρας.
Περιορισμοί για τον μητρικό θηλασμό δεν υπάρχουν, ωστόσο όταν η μητέρα έχει κάποια σοβαρή ασθένεια, που καθιστά απαγορευμένη την επαφή με το μωρό, τότε ο θηλασμός αντενδείκνυται.
Επίσης όταν η μητέρα έχει προσβληθεί από τον ιό της ανοσοανεπάρκειας (HIV) ή είναι ανοσοκατεσταλμένη, πάλι ο θηλασμός δεν επιτρέπεται και γενικά, η χορήγηση φαρμάκων πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια του θηλασμού και να ενημερώνεται ο παιδίατρος πριν τη όποια λήψη τους.
