Οι περίοδοι της ορθόδοξης νηστείας
H Διατροφή διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στα θρησκευτικά έθιμα των θρησκειών. Για πολλές θρησκείες, ο ρόλος αυτός εκδηλώνεται με περιόδους νηστείας. Υπό προϋποθέσεις, η περίοδος της νηστείας μπορεί να γίνει μια ευκαιρία για τη βελτίωση της σωματικής υγείας του ανθρώπου.
Υπάρχουν τρεις κύριοι περίοδοι νηστείας για τους Έλληνες Ορθόδοξους Χριστιανούς. Η μία περίοδος είναι πριν από τα Χριστούγεννα (40 ημέρες), όπου υπάρχει αποχή από τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά και το κρέας κάθε μέρα. Επιπλέον, αποχή από τα ψάρια και το ελαιόλαδο τις Τετάρτες και τις Παρασκευές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Άλλη περίοδος νηστείας, είναι κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής (48 ημέρες), κατά την οποία αυτοί που νηστεύουν, απέχουν από τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά και το κρέας κάθε μέρα. Επίσης, απέχουν από το ελαιόλαδο κατά τις εργάσιμες ημέρες της περιόδου αυτής και από τα ψάρια κάθε μέρα εκτός από την 25η Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων. Τελευταία περίοδος, είναι η νηστεία κατά τη διάρκεια της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 ημέρες). Περιλαμβάνει αποχή από τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά και το κρέας. Ακόμα, αποχή από το ελαιόλαδο κατά τις εργάσιμες ημέρες αυτής της περιόδου και από τα ψάρια κάθε μέρα εκτός από τις 6 Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος). Εκτός από αυτές τις περιόδους νηστείας, υπάρχει η νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, με αποχή από τα γαλακτοκομικά, τα αυγά, το κρέας, τα ψάρια, και το ελαιόλαδο. Εξαιρέσεις αποτελούν η εβδομάδα μετά τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, και η Πεντηκοστή. Συνολικά, η διαιτητική κατανάλωση υπολογίζεται σε 180-200 μέρες κάθε χρόνο. Η Ελληνική Ορθόδοξη διατροφή αποτελείται κυρίως από ψωμί, φρούτα, όσπρια, ξηρούς καρπούς, θαλασσινά, σαλιγκάρια και λαχανικά κατά τις περιόδους νηστείας. Αυτή η δίαιτα μπορεί να θεωρηθεί ως μια παραλλαγή της χορτοφαγίας.
Θρεπτικά συστατικά
Η ελληνική ορθόδοξη νηστεία αυξάνει την πρόσληψη υδατανθράκων και μειώνει την πρόσληψη λίπους. Επίσης, η πρόσληψη πρωτεϊνών μπορεί να μειωθεί κατά τη διάρκεια της νηστείας. Η κατανάλωση των πολυακόρεστων, των κορεσμένων και των trans-λιπαρών οξέων μειώνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής. Αντίθετα, η κατανάλωση μονοακόρεστων λιπαρών δε φαίνεται να μεταβάλλεται. Όσον αφορά την πρόσληψη βιταμινών και ανόργανων συστατικών, συμβαίνει μείωση της ριβοφλαβίνης (Β2), της B12 και του ασβεστίου. Αντίθετα, η πρόσληψη του μαγνησίου αυξάνεται κατά τη διάρκεια της νηστείας. Η πρόσληψη των βιταμινών και ανόργανων θρεπτικών συστατικών, όπου φαίνεται να μην αλλάζει κατά τη διάρκεια των περιόδων νηστείας, είναι τα εξής: βιταμίνες Α, C και Ε, θειαμίνη, νικοτινικό οξύ, φώσφορος, κάλιο, νάτριο και ψευδάργυρος. Τέλος, ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση φυλλικού οξέος αυξάνεται.
Ανθρωπομετρικά και Βιοχημικά δεδομένα
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος, είναι πιθανό να μειωθεί λίγο κατά τις περιόδους της νηστείας. Όσον αφορά τα βιοχημικά αποτελέσματα, μειώνονται τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης και της LDL κατά τις περιόδους νηστείας. Επιπλέον, μια μελέτη ανέφερε μείωση και στα επίπεδα της HDL. Ακόμα, μια μελέτη διαπίστωσε αύξηση στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων κατά τη νηστεία, ενώ σε άλλες δεν παρατηρήθηκε καμία αλλαγή. Επίσης, η νηστεία μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Άλλα αποτελέσματα κατά την περίοδο της νηστείας, ανέφεραν μια μικρή αύξηση των επιπέδων της φερριτίνης και καμία αξιόλογη μεταβολή στα επίπεδα αιμοσφαιρίνης, σιδήρου και τρανσφερρίνης. Οι ερευνητές ανέφεραν ακόμα, ότι η ομάδα που δε νήστεψε είχε υψηλότερες τιμές αιματοκρίτη από την ομάδα που νήστεψε. Και οι δυο ομάδες όμως είχε τιμές εντός των φυσιολογικών ορίων. Τέλος, υπάρχουν αντικρουόμενες διαπιστώσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της Ορθόδοξης νηστείας στην πίεση του αίματος. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η συστολική αρτηριακή πίεση ήταν αυξημένη κατά τις περιόδους νηστείας, ενώ μια άλλη μελέτη δεν βρήκε καμία αλλαγή στην πίεση του αίματος. Παρόμοια είναι και τα ευρήματα για τη διαστολική πίεση.
Γενικά Συμπεράσματα
Γενικά, η Ελληνική Ορθόδοξη νηστεία, φαίνεται ότι ελαττώνει το σωματικό βάρος. Η κατανάλωση υδατανθράκων και των φυτικών ινών αυξάνεται, ενώ αντίθετα, η πρόσληψη των πρωτεϊνών, του συνολικού λίπους, των κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων μειώνεται κατά τη νηστεία. Όσον αφορά τις βιταμίνες και τα μέταλλα, αμετάβλητη φαίνεται η πρόσληψη των περισσοτέρων. Τέλος, μια έρευνα ανέφερε αύξηση της ρετινόλης ορού και της α-τοκοφερόλης, ενώ απαιτείται περισσότερη έρευνα για την επίδραση της νηστείας στην αρτηριακή πίεση, λόγω αντικρουόμενων απόψεων.
