Τα οστά μας είναι ζωντανοί ιστοί που ανανεόνονται συνεχώς κατά τη διάρκεια της ζωής μας μέσα από μια συνεχή διαδικασία ανοικοδόμησης και ταυτόχρονα αποικοδόμησης που στην αγγλική ορολογία ονομέζεται remodeling.
Σε υγιή άτομα που λαμβάνουν όλα τα μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες,μεταλικάάλατα,ιχνοστοιχεία) και ασκούνται τακτικά,η παραγωγή οστού υπερέχει της αποικοδόμησης μέχρι και την ηλικία των 30 ετών -ονομάζεται δε αυτή η φάση: μέγιστη οστική μάζα- όπου και η αποικοδόμηση αρχίζει να υπερτερεί.
Οστεοπόρωση ονομάζεται η εξασθένηση των οστών ως αποτέλεσμα της διαταραχής της ισορροπίας μεταξύ αναδόμησης και αποικοδόμησης. Ο ρυθμός απώλειας του οστού μετά την ηλικία των 30 ετών έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, η κληρονομικότητα, η άσκηση, η έκθεση στις ακτίνες του ήλιου, η διατροφή και ίσως αρκετά ακόμη.
Οι μετεμηνοπαυσιακές γυναίκες συγκαταλέγονται στο 80% των περιπτώσεων οστεοπόρωσης, καταδικνύωντας τον σημαντικό ρόλο των ορμονών στην ομοιόσταση των οστών.
Οι άντρες επίσης αναπτύσουν οστεοπόρωση αλλά αυτό συμβαίνει 5-10 χρόνια αργότερα από ότι στις γυναίκες, λόγω του ότι η τεστοστερόνη δεν πέφτει τόσο απότομα με την πάροδο των ετών όσο τα οιστρογόνα.
Η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου είναι ουσιώδης για την πρόληψη της οστεοπόρωσης.Όμωςποιά είναι η ελάχιστη ποσότητα ασβεστίου που πρέπει να προσλαμβάνουμε και από ποιά πηγή;
Οι περισότεροι διεθνείς οργανισμοί συνιστούν μια ημερήσια πρόσληψη 1000-1200 mg ασβεστίου ανάλογα την ηλικία και το φύλο.Ίσως όμως τα νούμερα αυτά να είναι υπερβολικά ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι σε χώρες όπως η Ινδία,η Ιαπωνία και το Περού όπου η ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου είναι περίπου 300 mg την ημέρα τα ποσοστά οστεοπόρωσης είναι πολύ χαμηλά.Σ΄αυτό βέβαια ενδεχομένως να συμβάλει και η σωματική άσκηση αλλά και η ηλιοφάνεια που είναι πιο αυξημένη στις χώρες αυτές.Επίσης σε μελέτες κατανάλωσης γαλακτοκομικών δεν αποδείχθηκε ότι όσοι καταναλώνουν πολύ γάλα παθαίνουν λιγότερα κατάγματα.
Ποια ειναι η καλύτερη πηγή ασβεστίου; Θα πρέπει να προσλαμβάνουμε το ασβέστιό μας αποκλειστικά απο τα γαλακτομικά;
Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν αναφέρονται στο ασβέστιο το συνδέουν αμέσως με το γάλα και τα προϊόντα του.Υπάρχουν όμως και άλλες αξιόλογες πηγές ασβεστίου όπως τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά,τολάχανο,ταμπρόκολα,τα όσπρια κ.α καθώς και κάποιοι λόγοι που θα πρέπει να μας κάνουν σκεπτικούς για το άν το γάλα είναι η καλύτερη πηγή ασβεστίου για όλους.
Δυσανεξία στο γάλα
Πολοί άνθρωποι έχουν δυσανεξία στο γάλα,άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο.Μεγάλες ομάδες πληθυσμών είναι δυσανεκτικοίσ΄αυτόείναι:το 90 % των ασιατών,το 70% των μαύρων,το 50% των ισπανόφωνων και το 15% των βορειοευρωπαίων.Γι΄αυτούς η κατανάλωση γάλακτος και των προϊόντων του οδηγεί σε προβλήματα όπως κολικοί εντέρου, φουσκώματα, αέρια ή και διάρροιες.Η ένταση των συμπτωμάτων μπορεί να είναι από ήπια μέχρι και σοβαρή.
Υψηλή περιεκτικότητα σε κεκορεσμένα λίπη
Πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα περιέχουν υψηλά ποσοστά κεκορεσμένων λιπών τα οποία αποτελούν παράγοντα κινδύνου για καρδιοπάθειες.Αν και υπάρχουν βέβαια γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά,το λίπος που αφαιρείται από αυτά,προστίθεται σε άλλα προϊόντα που καταναλώνουμε όπως βούτυρο,παγωτά,γλυκά κ.α. Έτσι δεν γνωρίζουμε ποιό είναι το πραγματικό μας κέρδος καταναλώνοντας γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά.
Πιθανή αύξηση της πιθανότητας για καρκίνο των ωοθηκών και του προστάτου
Τα υψηλά επίπεδα γαλακτόζης που υπάρχουν στο γάλα έχουν συσχετισθεί με βλάβες στις ωοθήκες που μπορεί να οδηγήσουν σε ανάπτυξη καρκίνου.Σε μια πολύ μεγάλη μελέτη γυναικών,διαπιστώθηκε ότι όσες κατανάλωναν 3 κούπες γάλα ή περισσότερο είχαν πιο αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου των ωοθηκών σε σχέση με τις γυναίκες που έπιναν πολύ λιγότερο .Ως επιπλέων πιθανή αιτία για τα αποτελέσματα αυτά αποδίδεται από πολούς ερευνητές στις πρακτικές της σύγχρονης κτηνοτροφίας οι οποίες οδήγησαν σε μεταβολή της ορμονικής σύστασης του γάλακτος με αποτέλεσμα την προαγωγή όγκων που η ανάπτυξή τους εξαρτάται και ενισχύεται από τις ορμόνες αυτές.
Η υπερβολική πρόσληψη ασβεστίου έχει σχετιστεί επίσης με την ανάπτυξα καρκίνου του προστάτη στους άντρες. Σε μια μελέτη του Harvard ,άντρες που έπιναν δύο ή περισσότερα ποτήρια γάλα,είχαν διπλάσια πιθανότητα να πάθουν καρκίνο του προστάτη από αυτούς που δεν έπιναν καθόλου.Και όσοι προσλάμβαναν ασβέστιο πάνω από 2000mg από οποιαδήποτε πηγή είχαν διπλάσιο κίνδυνο για θανατηφόρο καρκίνο προστάτη σε σχέση με όσους ελάμβαναν μέχρι 500 mg την ημέρα.
Αν και χρειάζονται περισσότερες μελέτες να γίνουν, δεν μπορούμε να αισθανόμαστε ασφαλείς υπερκαταναλώνοντας το γάλα και τα προϊόντα του. Ως προς την πρόληψη τώρα της οστεοπόρωσης, εκτός από την πρόσληψη ασβεστίου ουσιώδη σημασία έχουν και άλλοι παράγοντες που προαναφέραμε όπως η σωματική άσκηση, η πρόσληψη επαρκούς βιτ.D και άλλων μικροθρεπτικών στοιχείων καθώς και η μείωση της υπερκατανάλωσης καφέ και αναψυκτικών τύπου cola όπως και πρωτεϊνών.
