Παθήσεις του ουροποιητικού: η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης
Η πρόοδος στην ιατρική επιστήμη συνεχίζεται αδιάκοπα εντός και εκτός συνόρων, παρ’ όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα. Ο ενημερωμένος ασθενής δεν αντιμετωπίζει πλέον με πανικό και φόβο παθήσεις που μέχρι πριν κάποια χρόνια απειλούσαν άμεσα τη ζωή του. Παρ’ ότι ακόμη στο μυαλό πολλών η διάγνωση του καρκίνου συνεπάγεται το τέλος, είναι πλέον δεδομένο ότι οι περισσότεροι μορφές της νόσου αντιμετωπίζονται ή και θεραπεύονται. Οι κακοήθειες του ουροποιητικού αλλά και του γεννητικού συστήματος δεν αποτελούν εξαίρεση. Η σημαντικότερη προϋπόθεση της παραπάνω διαπίστωσης είναι η έγκαιρη διάγνωση, η οποία δεν απαιτεί πολυδάπανες εξετάσεις παρά μόνο τη σωστή συνεργασία γιατρού-ασθενούς.
Αυτοεξέταση
Τι πρέπει λοιπόν να κάνει ο ασθενής; Ποια είναι η ηλικία που θα αρχίσει τον έλεγχο;
Αυτή δεν είναι ίδια για όλες τις παθήσεις. Για παράδειγμα ο έλεγχος για τον καρκίνο του όρχι πρέπει να ξεκινάει από πολύ νωρίς. Και μάλιστα είναι πάρα πολύ απλός και ανέξοδος -είναι η αυτοεξέταση.
Ευρέως γνωστή για τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες, αλλά όχι τόσο διαδεδομένη για τον όρχι στους άνδρες. Αυτή η νόσος δυστυχώς έχει την τάση να εμφανίζεται σε νεαρές ηλικίες συνήθως στα 20-40 έτη. Θα πρέπει συνεπώς κάθε νέος άνδρας από την εφηβική ηλικία και μετά να αυτοεξετάζεται ανά τακτά διαστήματα.
Αν διαπιστωθεί οποιαδήποτε αλλαγή κατά την ψηλάφηση του οργάνου που συνήθως εκδηλώνεται με ανώδυνη εντοπισμένη ή γενικευμένη σκληρία, ο ασθενής θα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα στον ειδικό. Ο καρκίνος του όρχι έχει εξαιρετικά ποσοστά ίασης και η έγκαιρη διάγνωση έχει συμβάλλει τα μέγιστα σε αυτό.
Προστάτης
Ας αναφερθούμε τώρα στο όργανο που είναι το πλέον γνωστό στους ασθενείς που επισκέπτονται τον Ουρολόγο και αυτό είναι ο προστάτης. Υπάρχουν δύο ξεχωριστές παθήσεις που μπορούν να προσβάλουν τον προστάτη στους άνδρες μέσης και τρίτης ηλικίας και αυτές δεν πρέπει να συγχέονται.
Η πρώτη είναι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη που εκδηλώνεται με συμπτώματα στην ούρηση και αφορά τους περισσότερους άνδρες μετά από την ηλικία των 50 ετών. Για τον έλεγχο της υπερπλασίας, εκτός από το ιστορικό και την φυσική εξέταση, πολύ χρήσιμο εργαλείο είναι και ο υπέρηχος. Η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπευτική αντιμετώπιση αυτής της πάθησης είναι απαραίτητη γιατί μπορεί να εμφανίσει σημαντικές επιπλοκές -σε σοβαρές και παραμελημένες περιπτώσεις ακόμα και νεφρική ανεπάρκεια.
Η δεύτερη είναι ο καρκίνος του προστάτη που συνήθως δεν έχει συμπτώματα και είναι ο συχνότερος καρκίνος που προσβάλλει τον ανδρικό πληθυσμό κυρίως της τρίτης ηλικίας. Οι προληπτικές εξετάσεις περιλαμβάνουν το γνωστό στους περισσότερους PSA, που γίνεται με μέτρηση του ειδικού αυτού αντιγόνου στο αίμα και τη δακτυλική εξέταση από το ορθό. Η μέτρηση του PSA ξεκινάει στην ηλικία των 50, εκτός αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό οπότε θα πρέπει να ελέγχεται από τα 45. Οι φυσιολογικές τιμές PSA είναι κάτι πολύ σχετικό, καθώς αφενός όλες οι οι παθήσεις του προστάτη μπορεί να το αυξήσουν, αφετέρου υπάρχουν περιπτώσεις καρκίνου με πολύ χαμηλές τιμές αλλά και καλοήθεις καταστάσεις που μπορεί να συνοδεύονται από υψηλές τιμές PSA. Για το λόγο αυτό χρειάζεται η συνεργασία γιατρού-ασθενούς ώστε να μπορεί να καθοριστεί το πόσο συχνά θα πρέπει να γίνεται ο έλεγχος. Αυτό εξατομικεύεται για τον κάθε ασθενή και μπορεί να ποικίλει από μια φορά ανά μερικούς μήνες έως μια φορά κάθε αρκετά έτη (ακόμη και πάνω από 5 για νέους ασθενείς). Ο καρκίνος του προστάτη έχει συνήθως αργή εξέλιξη οπότε η έγκαιρη διάγνωσή του μας αφήνει το περιθώριο για θεραπευτικούς χειρισμούς.
Νεφροί και ουροδόχος κύστη
Το υπερηχογράφημα είναι μια ανώδυνη και φτηνή εξέταση παράλληλα όμως και πολύ σημαντική για τη διάγνωση του καρκίνου του νεφρού και της ουροδόχου κύστης. Αυτές οι παθήσεις αφορούν συνήθως ασθενείς μέσης και τρίτης ηλικίας και των δύο φύλων, με το κάπνισμα να αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου. Στα πλαίσια λοιπόν ενός τακτικού ελέγχου ο υπέρηχος του ουροποιητικού που περιλαμβάνει τα νεφρά και την κύστη (στους άνδρες και τον προστάτη) έχει συντελέσει θεαματικά στην έγκαιρη διάγνωση των δύο παραπάνω νόσων. Τον προληπτικό έλεγχο συμπληρώνει μια άλλη απλή εξέταση που μπορεί να αναδείξει τη μικροσκοπική αιματουρία, η γενική ούρων.
Παλαιότερα ο καρκίνος του νεφρού εμφανιζόταν με μια κλασική τριάδα συμπτωμάτων, αιματουρία, πόνο στην οσφύ και ψηλαφητή μάζα. Η τριάδα αυτή εμφανίζεται πλέον σπάνια γιατί μεγάλο ποσοστό των νεφρικών καρκίνων ανευρίσκονται σε τυχαίο υπερηχογραφικό έλεγχο όταν είναι ακόμη ασυμπτωματικοί. Εκτός από ασυμπτωματικοί είναι και πολύ μικρότεροι σε μέγεθος και χαμηλότερου σταδίου με αποτέλεσμα να μπορούν να αντιμετωπιστούν ακόμα και με μια απλή ογκεκτομή, με άριστα αποτελέσματα.
Όσον αφορά στον καρκίνο της κύστης, συνήθως κάνει την εμφάνιση του με ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα, την ανώδυνη αιματουρία. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διάγνωση μετά από αιματουρία συνεπάγεται και κακή πρόγνωση της νόσου, γιατί ακόμη και πολύ μικροί επιφανειακοί όγκοι μπορούν να δώσουν αυτό το σύμπτωμα. Σε κάθε περίπτωση που εμφανιστεί αίμα στα ούρα και πόσο μάλλον χωρίς άλλα συμπτώματα, χρειάζεται έλεγχος που σε πρώτη φάση περιλαμβάνει την εξέταση ούρων, το υπερηχογράφημα και συνήθως την κυστεοσκόπηση. Η αιματουρία δεν είναι απαραίτητα συνεχής, συνήθως μάλιστα είναι διαλείπουσα οπότε ακόμα και ένα επεισόδιο θα πρέπει να παρακινήσει τον ασθενή να εξεταστεί.
Συμπέρασμα
Καταλήγουμε λοιπόν ότι η έγκαιρη διάγνωση, μέσω της διενέργειας προληπτικών εξετάσεων, μπορεί να σώσει ζωές και να συμβάλει στην αντιμετώπιση και πολύ συχνά στην ίαση παθήσεων που μέχρι πριν λίγα χρόνια απειλούσαν άμεσα τη ζωή. Οι περισσότεροι καρκίνοι του ουροποιητικού δεν παρουσιάζουν κάποιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα στα πρώτα στάδια και αυτό καθιστά ακόμη σημαντικότερη την αξία του προληπτικού ελέγχου. Η επικοινωνία και η συνεργασία του γιατρού με τον ασθενή μπορούν να επιτύχουν αυτό τον στόχο.
