Η δυσλεξία είναι μια δυσκολία που κατά κύριο λόγο επηρεάζει τις δεξιότητες που εμπλέκονται στην ακρίβεια και την ρέουσα ανάγνωση λέξεων και συλλαβισμού. Η δυσλεξία αφορά όλο το φάσμα των πνευματικών ικανοτήτων.
Προηγούμενες διαγνώσεις ανέφεραν την δυσλεξία ως μια ειδική μαθησιακή δυσκολία και τα άτομα με διάγνωση δυσλεξίας είχαν IQ μέσου τυπικού εύρους ή παραπάνω. Οι έρευνες αποδεικνύουν οτι ανεξάρτητα από το γενικό επίπεδο της ικανότητας, τα άτομα με δυσκολίες στην ανάγνωση και την ορθογραφία έχουν κακές επιδόσεις σε εργασίες όπως η αποκωδικοποίηση, έγγραφη αναγνώριση λέξεων και φωνολογική επίγνωση, και το IQ δεν αρκεί για να προβλέψουμε το πώς θα ανταποκριθούν στα εκπαιδευτικά προγράμματα και ποιες θα είναι οι επιδόσεις τους.
Θεωρούμε ότι η δυσλεξία αποτελεί ένα συνεχές, χωρίς σημεία που να το διακόπτουν, με δύο άκρα, από ήπια έως σοβαρή. Πολλά άτομα σε αυτό το συνεχές θα έχουν επίσης άλλες συνυπάρχουσες δυσκολίες, όπως γλωσσική καθυστέρηση, κινητικές δυσκολίες συντονισμού, καθυστέρηση μνήμης-εργασίας, δυσκολίες ακουστικής επεξεργασίας και προσοχής, δυσκολίες οργάνωσης, αλλά αυτά δεν είναι, από μόνα τους δείκτες δυσλεξίας.
Δείκτες Δυσλεξίας
Τα σημάδια της δυσλεξίας δεν είναι πάντοτε εμφανή και μερικά παιδιά ανταπεξέρχονται σχετικά καλά στις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος αρχικά αλλά στη συνέχεια αρχίσουν να δυσκολεύονται και να “αγωνίζονται” όταν η ανάγνωση και η γραφή γίνονται πιο περίπλοκες. Ωστόσο, για πολλά παιδιά τα συμπτώματα είναι πιο εμφανή από νεαρή ηλικία. Το πρόβλημα γίνεται συχνά χειρότερο επειδή πολλοί “κακοί” αναγνώστες δεν μπορούν να απολαύσουν την ανάγνωση, δεν αποτελεί δραστηριότητα αναψυχής, και με τη σειρά της επηρεάζει την ανάπτυξη της ανάγνωσης και της ορθογραφίας. Όταν υπάρχει μια προφανής αντίφαση μεταξύ της δυνατότητας να εκφράσουν τις ιδέες τους προφορικά και δυσκολία στην απόδοση αυτών γραπτώς, αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη δυσλεξίας σε μεγαλύτερα παιδιά.
Μερικά συμπτώματα της δυσλεξίας σε διαφορετικές ηλικίες αναφέρονται παρακάτω:
Προσχολική ηλικία
- Καθυστερημένη ή προβληματική ομιλία
- Κακή εκφραστική γλώσσα
- Φτωχές δεξιότητες ομοιοκαταληξίας
- Μειωμένο ενδιαφέρον ή δυσκολία στην εκμάθηση γραμμάτων
Πρώιμη Σχολική ηλικία
- Φτωχή αντιστοίχηση γράμμα-ήχου
- Κακή φωνημική ενημερότητα
- Φτωχή δεξιότητα ομαδοποίησης λέξεων
- ιδιοσυγκρασιακή ορθογραφία
- προβλήματα αντιγραφής
Σχολική ηλικία
- Καθυστερημένη ανάγνωση, γραφή, συλλαβισμού
- Αργή ανάγνωση
- Φτωχές δεξιότητες αποκωδικοποίησης νέων λέξεων άγνωστων
- Φωνητικός – ή μη φωνητικός συλλαβισμός
Εφηβεία & ενηλικίωση
- Κακός ρυθμός ανάγνωσης
- Αργή ταχύτητα γραφής
- Κακή οργάνωση και έκφραση εργασίας- δυσκολίες στο να αποδίδουν τις ιδέες και τις σκέψεις τους σε γραπτό λόγο
Χαρακτηριστικά της δυσλεξίας
Η Φωνολογική ενημερότητα, η λεκτική μνήμη και η ταχύτητα λεκτικής επεξεργασίας αποτελούν πτυχές της φωνολογικής επεξεργασίας και η καθυστερημένη ανάπτυξη των διαδικασιών αυτών είναι αξιόπιστοι δείκτες Δυσλεξίας.
Η φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα να εντοπίσει και να χειριστεί- μορφοποιήσει τους ήχους σε λέξεις, και φυσικά αποτελεί βασική δεξιότητα για την ανάπτυξη της έγκαιρης ανάγνωσης σε επίπεδο λέξεων και την ανάπτυξη ορθογραφίας. Η λεκτική (φωνολογική βραχυπρόθεσμη) μνήμη είναι η ικανότητα να θυμηθεί μια λεκτική ακολουθία για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα, για να θυμηθούμε μια λίστα με λέξεις ή έναν αριθμό τηλεφώνου, ή να θυμηθεί μια λίστα οδηγιών. Η λεκτική ταχύτητα επεξεργασίας είναι ο χρόνος που απαιτείται για την επεξεργασία των λεκτικών πληροφοριών, όπως γράμματα και ψηφία.
Σοβαρότητα δυσλεξίας
Ένας τρόπος για να προσδιορίσει η σοβαρότητα της δυσλεξίας είναι η εκτίμηση πώς το άτομο ανταποκρίνεται ή έχει ανταποκριθεί σε τεχνικές παρέμβασης που βασίζονται στην έρευνα. Για παράδειγμα, αν ένας δάσκαλος / γονέας χρησιμοποιεί ορισμένες δοκιμασμένες τεχνικές για τη βελτίωση των δεξιοτήτων γραμματισμού των παιδιών με δυσλεξία, και αυτά τα παιδιά είτε δεν έχουν βελτιωθεί ή βελτιώθηκαν με πολύ αργό ρυθμό, μπορεί να είμαστε σε θέση να υποθέσουμε ότι η δυσλεξία είναι πιο σοβαρή. Αυτά τα παιδιά με ήπιες δυσκολίες μπορούν να έχουν καλή πρόοδο στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων γραμματισμού με τις κατάλληλες παρεμβάσεις, και καλή, τακτική διδασκαλία. Μόνο ένα μικρό ποσοστό των παιδιών θα χρειαστεί πιο εντατική υποστήριξη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτά τα παιδιά που ανταποκρίνονται καλά στην παρέμβαση όταν είναι μικρά μπορούν να συνεχίσουν να εξελίσσονται μέσω της εκπαίδευσης, όμως το σύστημα απαιτεί αλλαγές.
Επιπτώσεις της δυσλεξίας
Υπάρχουν πλέον πολλά στοιχεία για τις επιπτώσεις της δυσλεξίας από την έναρξη της εκπαίδευσης ως την εφηβεία και την ενήλικη ζωή. Τα μικρότερα παιδιά με δυσλεξία έχουν την τάση να αποκτήσουν λιγότερο ευχαρίστηση στην ανάγνωση, και γι ‘αυτό διαβάζουν λιγότερο. Η συνολική εκπαιδευτική ανάπτυξη αυτών των παιδιών συχνά καθυστερεί λόγω της ανάγκης τους να καλύψουν τα ελλείμματα που παρουσιάζουν στην ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία σε όλη την εκπαίδευση. Η σχολική αποτυχία και η έλλειψη προσόντων έχουν συχνά επιπτώσεις στις επαγγελματικές επιλογές και ευκαιρίες ως ενήλικες. Ενώ μερικά άτομα έχουν αναπτύξει στρατηγικές αντιμετώπισης ή έχουν ξεπεράσει τις δυσκολίες τους, πολλά από αυτά γίνονται δυσαρεστημένοι και επιλέγουν να απεμπλακούν από την εκπαίδευση γρήγορα.
Τι βοηθά για καλύτερα αποτελέσματα
- Υψηλής ποιότητας παρέμβασηHigh quality intervention • Καλές προφορικές δεξιότητες • Ικανότητα διατήρησης προσοχής • Καλή οικογενειακή στήριξη
Προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά
- σοβαρότητα φωνολογικών προβλημάτων • αργή ταχύτητα επεξεργασίας • έλλειψη αντισταθμιστικών πηγών • συνοδές μαθησιακές δυσκολίες • καθυστερημένη αναγνώριση και παρέμβαση • Κακή εκπαίδευση
Αποτελεσματική παρέμβαση
Είναι γενικά αποδεκτό ότι όσο γρηγορότερα αναγνωριστούν οι δυσκολίες τόσο καλύτερα αποτελέσματα έχουμε. Οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις, η αποτελεσματική διδασκαλία με τη χρήση προγραμμάτων παρέμβασης με ιεράρχηση φωνολογικών δεξιοτήτων είναι το κλειδί για να βοηθήσει τα άτομα με δυσλεξία. Διδασκαλία που συμμορφώνεται με τις ακόλουθες αρχές έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική:
- ιδιαίτερα δομημένη
- συστηματική
- «Λίγο και συχνά»
Η έρευνα δείχνει ότι η τακτική καθημερινή συνεδρία μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, αν και μερικά παιδιά με δυσλεξία θα ανταποκριθεί πολύ αργά ακόμα και για την πιο αποτελεσματική διδακτική προσέγγιση. Αυτά τα παιδιά απαιτούν εξειδικευμένη, εντατική, εξατομικευμένη παρέμβαση. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από τους εκπαιδευτικούς που ξέρουν τι κάνουν και τι προσπαθούν να επιτύχουν.
Είναι σημαντικό στα σχολεία να συμμετάσχουν οι γονείς, και να εργάζονται από κοινού για να βοηθήσουν το παιδί να ξεπεράσει τις δυσκολίες που σχετίζονται με τη δυσλεξία. Η πρόοδος του παιδιού (δεν έχει σημασία πόσο αργά) θα πρέπει να συνοδεύεται με έπαινο και ενθάρρυνση από το σπίτι, καθώς και από το σχολείο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αυτοεκτίμησης, ώστε να αναπτύξει μια κουλτούρα όπου η ανάγνωση θα είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα.
