Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία παθολογική κατάσταση όπου το πάγκρεας στον οργανισμό μας δεν μπορεί να παράγει επαρκή ινσουλίνη για να αντισταθμίσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μετά από τα γεύματα.
Ποια είναι τα ήδη διαβήτη και η σχέση τους με την διατροφή
Υπάρχουν οι παρακάτω τύποι διαβήτη:
- Τύπου 1, στον οποίο το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη και ο ασθενής πρέπει να παίρνει εφ όρου ζωής ενέσιμη ινσουλίνη
- Τύπου 2, στον οποίο το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη αλλά όχι αρκετή, συνήθως είναι απόρροια κακής διατροφής σε συνδυασμό με υψηλή πρόσληψη βάρους
- Διαβήτης κύησης, ο οποίος χρήζει προσοχής καθώς το 1/3 των γυναικών με διαβήτη κύησης παρουσιάζουν διαβήτη και στην πορεία της ζωής τους
- Διαβήτης ως συνέπεια άλλων νοσημάτων
Ένα προσαρμοσμένο διαιτολόγιο στις ανάγκες του διαβητικού ατόμου, βοηθάει στην:
- Ρύθμιση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα
- Συγχρονισμός γευμάτων με πρόληψη ινσουλίνης
- Αποφυγή υπογλυκαιμικών επεισοδίων
- Ισορροπημένο και ποικιλόμορφο διαιτολόγιο
- Απώλεια βάρους
- Πρόληψη επιπλοκών της ασθένειας
Τι είναι ο γλυκαιμικός δείκτης;
- Δείκτης που δείχνει τα μεταγευματικά επίπεδα σακχάρου στο αίμα
- Αφορά στην ποιότητα των υδατανθράκων και όχι στην ποσότητα
- Προτιμούμε τρόφιμα χαμηλού ΓΔ λόγω της αργής πέψης και απορρόφηση τους, εξαιτίας της σταδιακής αύξησης του επιπέδου ινσουλίνης και σακχάρου στο αίμα
- Κατάταξη τροφίμου με Γλυκαιμικό Δείκτη (ΓΔ)
- Χαμηλού ΓΔ ≤55 – Μετρίου ΓΔ 56-69 – Υψηλού ΓΔ ≥70
Από τι επηρεάζεται:
- Παρουσία φυτικών ινών (όσο περισσότερες, τόσο το καλύτερο)
- Σύσταση του γεύματος (παρουσία λίπους και πρωτεΐνης στο φαγητό)
- Ωρίμανση του τροφίμου (προτιμούμε με άγουρα φρούτα)
- Τρόπος και χρόνος μαγειρέματος (π.χ. όχι πολύ βρασμένα λαχανικά)
- Επεξεργασία που έχει υποστεί το τρόφιμο (προτιμούμε μικρή επεξεργασία, π.χ. αρτοσκευάσματα ολικής άλεσης)
Τροφές με υψηλό Γλυκαιμικό Δείκτη:
- Λευκό ψωμί
- Λευκά μακαρόνια και λευκό ρύζι
- Αρτοσκευάσματα / μπισκότα
- Δημητριακά
- Πατάτα
- Χυμοί
- Κέικ, γλυκά
- Ώριμα φρούτα (π.χ. μπανάνα), καρπούζι, πεπόνι
- Μέλι, ζάχαρη
- Καραμέλες
Τροφές με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη:
- Ψωμί πολύσπορο ή ολικής άλεσης
- Δημητριακά ολικής άλεσης ή βρώμη χωρίς ζάχαρη
- Λαχανικά
- Γαλακτοκομικά
- Ρύζι αναποφλοίωτο
- Μακαρόνια ολικής άλεσης
- Φρούτα με φλοίδα, π.χ. μήλα, αχλάδια, φράουλες, βερίκοκα
- Λευκό και κόκκινο κρέας
- Ψάρια και θαλασσινά
- Αυγά
- Ξηροί καρποί
Παράδειγμα Διαβητικού Διαιτολογίου
(Το διαιτολόγιο δίνει μια γενική κατεύθυνση και πάντα χρειάζονται προσαρμογές ανάλογα με τα επίπεδα σακχάρου, την παρουσία άλλων κλινικών παραμέτρων ή φαρμακευτικής αγωγής και τα κιλά του ασθενούς)
Πρωινό
Καφές ή τσάι χωρίς ζάχαρη
2 φρυγανιές ή 1 λεπτή φέτα ψωμί ή 30γρ δημητριακά ολικής αλέσεως
1 φλιτζάνι γάλα (1,5% λιπαρά) ή 1 γιαούρτι 2% ή 1 βραστό αυγό
Δεκατιανό – απογευματινό – σνακ
1 άγουρο φρούτο και 1 γιαούρτι 2% ή 10 ανάλατοι ξηροί καρποί ή 1 φρυγανιά ολικής με άπαχο τυρί
Μεσημεριανό
180- 200 γρ. άπαχο κρέας ή ψάρι ή κοτόπουλο
1 λεπτή φέτα ψωμί ολικής άλεσης ή 5 κομματάκια ψητή πατάτα ή 1 φλιτζάνι βραστό ρύζι ή μακαρόνια ή 1 μεσαία βραστή πατάτα ή 3 κουταλιές της σούπας πουρές
2 φλιτζάνια ωμή σαλάτα ή 1 φλιτζάνι βραστά ή ψητά λαχανικά ή όσπρια
Βραδινό
120 – 150 γρ. κρέας ή ψάρι ή κοτόπουλο ή 1 βραστό αυγό ή 1 κονσέρβα τόνος ή 2 σουβλάκια κοτόπουλο
2 φρυγανιές ή 1 λεπτή φέτα ψωμί ολικής άλεσης, 1 μπολ σαλάτα ή 1 φρούτο
Γενικές οδηγίες:
Λαχανικά
Το μισό πιάτο πρέπει να εμπεριέχει ωμά, βραστά ή ψητά λαχανικά. Προτιμούμε τα ωμά γιατί έχουν χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη. Είναι πολύ σημαντικό το γεύμα του διαβητικού ασθενούς να είναι πολύ πλούσιο σε φυτικές ίνες. Οι ίνες βοηθούν στο να διατηρείται σταθερό το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα λόγω της αργής απορρόφησης της γλυκόζης μεταγευματικά. Χρειάζονται τουλάχιστον 25 – 30 γρ. φυτικών ινών καθημερινά.
Φρούτα
Προτιμούμε τα άγουρα φρούτα και αυτά που έχουν φλοίδα. Καλό είναι το φρούτο να μην ξεπερνάει τα 15 γρ. υδατανθράκων.
Σιτηρά, ψωμί και άμυλο
Κατανάλωση μέχρι 30-40γρ στα 2 βασικά γεύματα (μεσημεριανό και βραδινό)
Προτιμάτε το καστανό ρύζι, το μαύρο ή πολύσπορο ψωμί, τα ζυμαρικά ολικής αλέσεως και τις πατάτες με την φλοίδα
Κρέατα, πουλερικά και ψάρια
Τουλάχιστον το 1/3 του πιάτου πρέπει να καλύπτεται από αυτά λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη. Οι πρωτεΐνες διεγείρουν την έκκριση ινσουλίνης και έτσι έχουμε καλύτερο έλεγχο του επιπέδου σακχάρου στο αίμα. Υγιεινοί τρόποι γαρνιρίσματος είναι με χυμό λεμονιών, 1 κουταλιά της σούπας λαδολέμονο, σκόρδο, μουστάρδα ή φρέσκια ντομάτα.
Γαλακτοκομικά
Προτιμούμε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά, αλλά αποφεύγουμε τελείως τα επιδόρπια γιαουρτιού με γεύσεις και το σοκολατούχο γάλα (λόγω προσθήκης ζάχαρης σε αυτά)
Λίπη
Προτιμάτε το ελαιόλαδο στα γεύματά σας και τρώτε ψάρια πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα τα οποία παρέχουν καρδιοπροστατευτική δράση και ελαττώνουν τα τριγλυκερίδια. Προτιμούμε ψάρια υψηλά σε ω-3 λιπαρά οξέα, όπως ο σολωμός, το σκουμπρί, οι σαρδέλες, ο κολιός και η πέρκα.
*** Όλα τα προαναφερθέντα όμως σαν διατροφικές οδηγίες όμως καλύπτουν μόνο τη μισή προσπάθεια στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Η άλλη μισή δουλειά είναι η συνέπεια στην υποδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή και φυσικά η καθημερινή φυσική δραστηριότητα (π.χ. 1 ώρα περπάτημα)
