Χουρμάδες

Οι χουρμάδες αποτελούν τον καρπό του φοίνικα Phoenix dactylifera L. ή αλλιώς χουρμαδιά, ένα δέντρο που απαντάται σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα ιδιαίτερα της Νοτιοδυτικής Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Οι χουρμάδες είναι ένας καρπός που καταναλώνεται από τα αρχαία χρόνια, ιδιαίτερα στις περιοχές της Μεσοποταμίας όπου αποτελούσαν βασικό συστατικό της διατροφής των λαών που κατοικούσαν εκεί.

Σήμερα, η παραγωγή των χουρμάδων αυξάνεται συνεχώς, με χώρες όπως η Αίγυπτος, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και άλλες χώρες στην περιοχή αυτή να είναι οι πρώτες σε παραγωγή χουρμάδων παγκοσμίως.

Η θρεπτική αξία των χουρμάδων

Οι χουρμάδες αποτελούνται κατά 70% περίπου από φυσικά σάκχαρα, κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη σε ίση αναλογία, γεγονός που τα κάνει πλούσια πηγή ενέργειας. Το υπόλοιπο 20% καταλαμβάνεται από πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και διάφορα μικροθρεπτικά συστατικά όπως κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο και φώσφορο. Πιο συγκεκριμένα, 100γρ χουρμάδων αποδίδουν περίπου 280 kcal, ενώ μπορούν να καλύψουν τουλάχιστον το 15% των ημερήσιων αναγκών μας στα παραπάνω μέταλλα. Επίσης, οι χουρμάδες περιέχουν μικροποσότητες βιταμινών του συμπλέγματος Β, ενώ είναι πλούσια πηγή φυτικών ινών, κυρίως αδιάλυτων. Στον πίνακα παρακάτω μπορείτε να δείτε αναλυτικά πληροφορίες για τη διατροφική τους σύσταση.

Να σημειωθεί ότι 1 μερίδα φρούτου αντιστοιχεί περίπου σε έναν αποξηραμένο χουρμά.

Επιδράσεις στην υγεία

Παραδοσιακά, οι χουρμάδες έχουν χρησιμοποιηθεί για πολλούς φαρμακευτικούς σκοπούς σε διάφορους πολιτισμούς, από γαστρεντερικά προβλήματα μέχρι και πυρετό, οίδημα και βρογχίτιδα. Τα τελευταία χρόνια πληθώρα μελετών επιβεβαιώνει τη χρησιμότητά τους αυτή χάρη στην πλούσια θρεπτική τους αξία.

Τι ισχύει για τις πολυφαινόλες που περιέχουν;

Πιο συγκεκριμένα, οι χουρμάδες είναι πλούσιοι σε πληθώρα φυσικών βιοενεργών συστατικών και αντιοξειδωτικών (πολυφαινόλες, ανθοκυανίνες, στερόλες και καροτενοειδή). Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτες, οι χουρμάδες έχουν μία από τις υψηλότερες περιεκτικότητες πολυφαινολών ανάμεσα σε όλα τα αποξηραμένα φρούτα, λόγω της έκθεσής τους στον ήλιο και των ακραίων θερμοκρασιών στις οποίες εκτίθενται, σε σύγκριση με τα άλλα φρούτα.

Η συγκέντρωση και η σύσταση των καρπών σε αυτά τα συστατικά έχει μεγάλη διακύμανση, ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως η ποικιλία, το στάδιο ωρίμανσης, το στάδιο συλλογής του φρούτου, την αποθήκευση, την επεξεργασία του, τη γεωγραφική περιοχή και τις συνθήκες του χώματος.

Τι δείχνουν οι μελέτες; 

Πολλές μελέτες έως τώρα, τόσο in vitro (δηλαδή σε δοκιμαστικό σωλήνα) αλλά και in vivo (δηλαδή σε ζωντανά μοντέλα) έχουν, επιβεβαιώσει τις αντιφλεγμονώδεις, αντιβακτηριδιακές, γαστροπροστατευτικές και αντικαρκινικές δράσεις των χουρμάδων, που αποδίδονται στην περιεκτικότητά τους σε φυτοχημικά συστατικά.

Για παράδειγμα, η αντιμικροβιακή τους δράση έχει επαληθευτεί σε πολλές μελέτες in vitro όπου φαίνεται να προστατεύουν ενάντια σε διάφορα παθογόνα βακτήρια, μεταξύ των οποίων και σε γένη που ευθύνονται για διάρροια.

1. Καρδιοπροστατευτική δράση

Παράλληλα, οι χουρμάδες φαίνεται να έχουν καρδιοπροστατευτική δράση in vivo και In vitro αφού ενισχύουν τον πολλαπλασιασμό των καρδιακών μυικών κυττάρων μέχρι και κατά 40%, εμποδίζουν την οξείδωση του λίπους ενώ κάνουν «οικονομία» στα ενδογενή αντιοξειδωτικά του οργανισμού.

2. Οφέλη σε διάφορες μορφές καρκίνου

Επίσης, οι χουρμάδες φαίνεται να έχουν πιθανά οφέλη ενάντια σε διάφορες μορφές καρκίνου, καθώς η αυξημένη κατανάλωση αποξηραμένων χουρμάδων μείωσε στατιστικά σημαντικά την συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του στήθους καθώς και την ορατή αύξηση του όγκου σε μέγεθος και βάρος, συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, σε ποντίκια. Σε άλλη μελέτη, η κατανάλωση χουρμάδων φάνηκε να προάγει την υγεία του κατώτερου γαστρεντερικού, ενισχύοντας την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων και αναχαιτίζοντας τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.

Τέλος, τα οφέλη της κατανάλωσης χουρμάδων στο γαστρεντερικό επεκτείνονται και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας αφού επιταχύνουν το χρόνο διέλευσης της τροφής διαμέσου του γαστρεντερικού σωλήνα.

Πώς να τους καταναλώσετε;

Η χρήση των χουρμάδων έχει γίνει πιο διαδεδομένη τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα σε συνταγές που απευθύνονται σε χορτοφάγους. Η φυσική γλυκιά γεύση τους, τους καθιστά εξαιρετικό υποκατάστατο της κρυσταλλικής ζάχαρης γι’ αυτό άλλωστε θα τους συναντήσει κανείς συχνά σε συνταγές ζαχαροπλαστικής, όπως σε μπάρες δημητριακών, μπισκότα ή κέικ αλλά και σε smoothies.

Χάρη στην άμεση ενέργεια που μας προσδίδουν αλλά και στην πρακτικότητά τους, οι χουρμάδες μπορούν να αποτελέσουν ένα έξυπνο σνακ για τη δουλειά ή το σχολείο αλλά και σε ταξίδια. Φυσικά, μπορείτε να τους χρησιμοποιήσετε για να «γλυκάνετε» φυσικά το γιαούρτι σας αντί για μέλι!

Στη μαγειρική, οι χρήσεις τους περιλαμβάνουν την προσθήκη τους σε σαλάτες με ξηρούς καρπούς και ρύζι ή κινόα αλλά και σε ριζότο ή πιλάφι (ιδανικά μαζί με ξηρούς καρπούς).