Δεν είναι λίγα τα περιστατικά ατόμων, διαφόρων ηλικιών, τα οποία αποκλείουν πολλά τρόφιμα (π.χ. κάποια φρούτα, λαχανικά ή όσπρια) από το διαιτολόγιό τους, με αποτέλεσμα η διατροφή τους να μην έχει ποικιλία και πολύ συχνά να μην παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για σωστή ανάπτυξη και υγεία.
Αν και το γεγονός αυτό εμφανίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, είναι σίγουρα πιο συχνό στις μικρότερες ηλικίες, όπου η πρώτη γνωριμία, η αποδοχή ή η απόρριψη ενός τροφίμου διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο για τη μετέπειτα στάση του ατόμου απέναντι στο τρόφιμο αυτό.
Η διστακτικότητα ή η απροθυμία που δείχνουν τα παιδιά στην κατανάλωση νέων τροφίμων και στην ένταξή τους στο διαιτολόγιό τους ονομάζεται τροφική νεοφοβία και αποτελεί ένα φυσιολογικό μηχανισμό άμυνας και επιβίωσης του παιδιού, από την κατάποση βλαβερών ουσιών, όταν αρχίζουν να ανεξαρτητοποιούνται από τους γονείς του. Συγκεκριμένα, η νεοφοβική συμπεριφορά εμφανίζεται κατά το 1ο έτος της ηλικίας ενός παιδιού, κορυφώνεται κατά το 2ο ως 6ο έτος και μετά μειώνεται όσο το παιδί μεγαλώνει.
Η εικόνα ενός τροφίμου, η οσμή του αλλά και οι προηγούμενες γευστικές εμπειρίες άλλων τροφίμων παίζουν σημαντικό ρόλο στη νεοφοβία. Τα παιδιά χρειάζεται να δουν, να ακουμπήσουν, να μυρίσουν και να γευθούν ένα τρόφιμο περίπου 15 – 20 φορές πρώτου το αποδεχθούν και το εντάξουν στο διαιτολόγιό τους. Επίσης, η συμπεριφορά τους απέναντι στο φαγητό είναι απρόσμενη. Τη μια μέρα μπορεί να τρώνε πολύ και την επόμενη λίγο. Ή ακόμα, ένα φαγητό που τους αρέσει και το καταναλώνουν με ευχαρίστηση, μπορεί να μην τους αρέσει την επόμενη φορά που θα έρθουν σε επαφή με αυτό.
Ο ρόλος της οικογένειας στο φαγητό του παιδιού
Η οικογένεια αποτελεί το βασικότερο παράγοντα που επηρεάζει τις συνήθειες του παιδιού στο φαγητό. Επομένως, οι αντιστάσεις του παιδιού για τη δοκιμή ενός νέου φαγητού συνήθως μειώνονται όταν βλέπει και την οικογένεια να το καταναλώνει ευχάριστα, ενώ, αντίθετα, είναι δύσκολο ένα παιδί να δοκιμάσει ένα νέο τρόφιμο, όταν κάποια άτομα της οικογένειάς του δεν το καταναλώνουν καθόλου ή δεν το τρώνε με ευχαρίστηση.
Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, οι γονείς να βάζουν όρια στη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών και να είναι αυτοί που θα έχουν τον έλεγχο. Πολλές φορές, η συμπεριφορά τρίτων ανθρώπων (γιαγιά, παππούς, θείος/α κ.λ.π.) απέναντι στα παιδιά μπορεί να είναι λανθασμένη (παροχή ανθυγιεινών σνακ, χωρίς διατροφική αξία, όπως μπισκότα, πατατάκια), καθώς και καταπιεστική (πίεση για το άδειασμα του πιάτου), ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που η αντίληψη που έχουν για το μέγεθος της μερίδας που πρέπει να καταναλώνουν τα μικρά παιδιά είναι λανθασμένη.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
- Μην πιέζετε τα παιδιά σας να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο, διότι έτσι μπορεί να ενισχύσετε τη νεοφοβική συμπεριφορά. Παρολαυτά, είναι σημαντικό να επιμείνετε με ωραίο και ήρεμο τρόπο. Και μην ξεχνάτε ότι πιθανό να χρειαστεί, με ένα μόνο τρόφιμο, να προσπαθήσετε περίπου 15 – 20 φορές, πριν το παιδί σας δεχθεί να το καταναλώσει. Αποφύγετε τις ‘μάχες’ πάνω από το φαγητό. Χρειάζεται ήρεμο και ήσυχο περιβάλλον κατά τη διάρκεια του γεύματος. Εάν μαλώσετε το παιδί σας, επειδή δεν κατανάλωσε ένα τρόφιμο, είναι πολύ πιθανό να συνδέσει την εικόνα αυτή με το φαγητό και να αρνηθεί να το καταναλώσει και τις επόμενες φορές.
- Σερβίρετε ένα νέο τρόφιμο με ωραίο, διασκεδαστικό και καινούριο τρόπο. Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στην εμφάνιση και δε θα δοκιμάσουν κάτι εάν πρώτα δεν το εγκρίνουν εμφανισιακά.
- Βάλτε το παιδί σας να συμμετάσχει στη διαδικασία της προετοιμασίας του φαγητού (μαγείρευμα, στρώσιμο του τραπεζιού). Με αυτό τον τρόπο, δίνεται στο παιδί η δυνατότητα να εξοικειωθεί καλύτερα με τα τρόφιμα.
- Δοκιμάστε να εισάγετε καινούργια τρόφιμα στο διαιτολόγιο του παιδιού σας μαζί με κάποια ήδη αγαπημένα!
- Όπως, αναφέρθηκε ο ρόλος της οικογένειας είναι πολύ σημαντικός. Δώστε, λοιπόν, πρώτοι εσείς το παράδειγμα!
Μην χρησιμοποιείτε το επιδόρπιο ή το αγαπημένο τους φαγητό ως επιβράβευση για κάποιο νέο τρόφιμο που κατανάλωσαν. Είναι ένα λάθος που κάνουν πολλοί γονείς. Τα παιδιά δεν πρέπει να συνδέουν καταστάσεις, προσπάθειες και συναισθήματα με το φαγητό, διότι την επόμενη φορά το παιδί θα πράξει έτσι, ώστε να κερδίσει την επιβράβευση και όχι γιατί αυτό είναι το σωστό. Να προτιμάτε πάντα τη λεκτική επιβράβευση.
Προσοχή στις ποσότητες! Ενδεικτικά, η μερίδα ενός νηπίου (1-3 ετών) είναι περίπου το ¼ της μερίδας ενός ενήλικα. Πολλές φορές, λοιπόν, οι γονείς ή τα συγγενικά πρόσωπα έχουν λανθασμένη εντύπωση για το πόσο πρέπει να τρώει το παιδί τους, με αποτέλεσμα να το πιέζουν για κατανάλωση περισσότερης τροφής, που στην ουσία, δεν του είναι αναγκαία. Τα παιδιά, αναπτύσσουν ενστικτωδώς το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού. Εμπιστευτείτε το, λοιπόν, έστω και με κάποια επιφύλαξη.
