Η δυσκοιλιότητα είναι ένα συχνό και καθημερινό πρόβλημα. Η θεραπεία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αιτία που προκαλεί την δυσκοιλιότητα. Έτσι, στις κοινές και ανεπίπλεκτες περιπτώσεις (λειτουργική δυσκοιλιότητα) το πρόβλημα εστιάζεται στη διατροφή και ενίοτε σε λανθασμένες τεχνικές εκπαίδευσης στην διακοπή της πάνας στο παιδί της μεταβρεφικής ηλικίας. Σε άλλες περιπτώσεις το πρόβλημα είναι μια οργανική δυσκοιλιότητα που σχετίζεται με υποκείμενα νοσήματα όπως η νόσος του HIRSCHPRUNG, η εντερική απόφραξη, η τροφική αλλεργία κ.α.
Εν συντομία, στη λειτουργική δυσκοιλιότητα που είναι η πιο συχνή, τα κόπρανα παραμένουν μέσα στο έντερο για πολύ χρόνο, σταδιακά αφυδατώνονται και γίνονται σκληρά σκύβαλα. Όταν έρχεται το αίσθημα αφόδευσης, το παιδί καταβάλει μεγάλη προσπάθεια και πονάει. Ενίοτε τα κόπρανα κατά την έξοδο προκαλούν τραυματισμό της περιοχής του πρωκτού. Έτσι σε επόμενη κένωση ο πόνος στην περιοχή του πρωκτού είναι ένας ακόμα ανασταλτικός παράγοντας για κένωση. Το παιδί κρατάει τα κακά όσο γίνεται περισσότερο προκειμένου να μην πονέσει, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο.
Για την αντιμετώπιση της λειτουργικής δυσκοιλιότητας θεμελιώδεις είναι τρεις γραμμές αντιμετώπισης
1) Ικανοποιητική λήψη υγρών
2) Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες
3) Κίνηση και άσκηση
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΛΗΨΗ ΥΓΡΩΝ
Οι ανάγκες του παιδιού σε νερό και υγρά προσδιορίζονται κυρίως από το σωματικό του βάρος αλλά και από τη δραστηριότητα που προκαλεί εφίδρωση και από την κατανάλωση ενέργειας. Είναι αναγκαίο στο δυσκοίλιο παιδί να εξασφαλίσουμε ότι αυτό λαμβάνει το νερό που χρειάζεται κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Μιλώντας με γονείς , συχνά διαπιστώνουμε ότι τα παιδιά δεν πίνουν παρά 2-3 ποτήρια νερό την ημέρα, ενώ χρησιμοποιούν για να σβήσουν τη δίψα τους αναψυκτικά/ χυμούς και οι έφηβοι ενεργειακά υπερθερμιδικά ποτά. Αυτά ως επί το πλείστον, περιέχουν υδατάνθρακες που έχουν την ιδιότητα να «τραβούν» νερό μέσω ώσμωσης από τους ιστούς και τελικά να προκαλούν έντονη διούρηση που αφυδατώνει τον οργανισμό. Κοινώς «τα γλυκά ροφήματα» δεν ξεδιψούν.
Εκπαιδεύουμε λοιπόν τα παιδιά μας
-Να πίνουν ένα ποτήρι νερό με την πρωινή έγερση
-Να συνοδεύουν κάθε κύριο ή ενδιάμεσο γεύμα με ένα ποτήρι νερό
-Να μην καταναλώνουν γλυκά ροφήματα
-Να πίνουν νερό πριν, κατά ή μετά από οποιαδήποτε άσκηση/ φυσική δραστηριότητα που προκαλεί εφίδρωση και κατανάλωση ενέργειας.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΛΟΥΣΙΑ ΣΕ ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ
Το λέμε, το ξαναλέμε και επιμένουμε στη σωστή διατροφή και στη σωστή εκπαίδευση του παιδιού σε υγιεινές διατροφικές πρακτικές. Έτσι λοιπόν συστήνουμε
-Ενσωμάτωση στο πρωινό του παιδιού δημητριακών ολικής άλεσης . Προσοχή χρειάζεται τα δημητριακά να προσφέρονται με ανάλογη ποσότητα υγρού (γάλα), γιατί διαφορετικά έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Μερικά παιδιά παίρνουν το σακουλάκι και τα τρώνε σκέτα σαν σνακ, κι αυτό προκαλεί δυσκοιλιότητα
-Εκπαίδευση του παιδιού να τρώει φρούτο στο δεκατιανό του.
-Ενσωμάτωση στο καθημερινό τραπέζι φυτικών ινών. Διαλέγουμε να συνδυάζουμε το κρέας με ψητά/βραστά λαχανικά ή και φρέσκια σαλάτα. Δοκιμάζουμε διαφορετικά λαχανικά προκειμένου να βρούμε αυτό το οποίο έλκει το παιδί περισσότερο.
-Δύο φορές την εβδομάδα τρώμε όσπρια.
-Αν φτιάχνουμε συχνά ζυμαρικό π.χ. μακαρόνια, το συνοδεύουμε με σάλτσες από λαχανικά (μπρόκολο, καρότο, κολοκύθι, κουνουπίδι). Προτιμούμε σούπες βελουτέ με λιωμένα λαχανικά, όπου δεν φαίνεται η πρωτογενής όψη του λαχανικού που μπορεί να ξενίζει το παιδί πχ προσθέτουμε αβοκάντο που δίνει ένα όμορφο χρώμα που κεντρίζει το ενδιαφέρον του παιδιού
–Δεν δίνουμε εναλλακτικές λύσεις στο παιδί που αρνείται να φάει το λαχανικό. Αυτό είναι το φαγητό της οικογένειας και πρέπει όλοι να το φάμε. Κανένα παιδί δεν πρόκειται να αγγίξει το σπανακόρυζο αν ξέρει ότι θα του δώσει η μαμά μια ωραία σοκολάτα ή ένα κρουασάν.
-Στο απογευματινό προφέρουμε γιαούρτι με κομμάτια φρούτων, κομπόστες φρούτων, μπάρες δημητριακών και φρέσκα φρούτα, σε φρουτοσαλάτα.
Τέλος, φροντίζουμε να τρώμε κι εμείς σαν γονείς όλα αυτά τα όμορφα προϊόντα που έχουμε άφθονα στην Ελλάδα. Το παράδειγμα λειτουργεί πάντα. Μεταφέρω την προσωπική μου εμπειρία σε αυτό , την εικόνα του πατέρα μου που καθάριζε κάθε απόγευμα φρούτα για απογευματινό , και η οποία με ακολουθεί ακόμα..
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΤΡΟΦΕΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ (κάθε μέρα)
-γάλα με δημητριακά ολικής άλεσης /δημητριακά πλούσια σε φυτικές ίνες/μουσλι
-κουάκερ
-δημητριακά βρώμης
-μπάρες βρώμης, πολύσπορα
ΦΡΟΥΤΑ (κάθε μέρα)
-Πορτοκάλι, μανταρίνι, βανίλια, ακτινίδιο, δαμάσκηνο, ώριμο αχλάδι, ροδάκινο, νεκταρίνι, βερύκοκο, καρπούζι, σταφύλι, βατόμουρο, σύκο
-αποξηραμένα βερύκοκα, αποξηραμένα σύκα
-κομπόστες φρούτων
-φρέσκοι χυμοί φρούτων
-φρούτα με φλούδα
Να σημειώσουμε ότι τα φρούτα που δεν βοηθούν στην δυσκοιλιότητα είναι τα εξής: μήλο, μπανάνα, σφικτό αχλάδι, φυρίκι, ξινόμηλο
ΛΑΧΑΝΙΚΑ-ΧΟΡΤΑΡΙΚΑ (κάθε μέρα )
Μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, μαρούλι, αγγούρι, ρόκα, ντομάτα, λιαστή ντομάτα, λαχανάκια βρυξελλών , αγκινάρα
Μπάμιες, σπανάκι, ραδίκι, βλήτο, αγριάδα, παντζάρια, σέλινο, σέλερυ, μαιντανός
ΟΣΠΡΙΑ (2 φορές /εβδομάδα)
Φακές, φασόλια, ρεβίθια, φάβα, αρακάς
ΖΥΜΑΡΙΚΑ (2 φορές/ εβδομάδα)
Πληγούρι, μακαρόνια ολικής άλεσης, καστανό ρύζι
ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΕΝΤΕΛΩΣ
Τσιπς, γαριδάκια, πατατάκια, αναψυκτικά, συσκευασμένους χυμούς, σφολιάτες , πίτσα, έτοιμο φαγητό τύπου fast-food
- Συστήνουμε 7 φορές την εβδομάδα σε τουλάχιστον 2 γεύματα (ένα κύριο και ένα ενδιάμεσο) κατανάλωση 2 τουλάχιστον προϊόντων από τις παραπάνω κατηγορίες
- Συνοδεύουμε πάντα το μεσημεριανό με λαχανικά και/ ή σαλάτα
- Υιοθετούμε συνταγές που περιλαμβάνουν «κρυμμένα» λαχανικά πχ. Μπιφτέκια που στο ζύμωμα μαζί με τον κιμά και τα κρεμμύδι, βάζουμε και μερικά φύλλα από σπανάκι, ή φτιάχνουμε κροκέτες λαχανικών
- Συστήνουμε το παιδί να πηγαίνει στην τουαλέτα 2 συγκεκριμένες φορές , πχ πάντα το πρωί και μετά το μεσημεριανό φαγητό (εκεί λειτουργεί το γαστροκολικό αντανακλαστικό που ενεργοποιείται μόλις γεμίσει η κοιλιά και το οποίο οδηγεί σε κένωση)
- Η καλή διατροφή πρέπει να γίνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα για να φέρει αποτέλεσμα, ειδικά αν η δυσκοιλιότητα υπάρχει για πολύ καιρό. Η υιοθέτηση της διατροφικής αλλαγής θα ΄φέρει τα πρώτα αποτελέσματα μέσα στις πρώτες δέκα μέρες, αλλά χρειάζεται συνεχιζόμενη εξυγίανση της διατροφής , για να έχουμε σταθερές μαλακές και καθημερινές κενώσεις.
- Δεν είναι καλό να συνηθίζουμε τη χρήση υπακτικών ή σιροπιών κατά της δυσκοιλιότητας, χωρίς να εξυγιαίνουμε τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού. Το έντερο πρέπει να λειτουργεί από μόνο του , χωρίς βοηθήματα. Έτσι, αν ο γιατρός μας συστήσει τη χρήση κάποιου σιροπιού για δυσκοιλιότητα, αυτό είναι σωστό να χρησιμοποιείται για το πρώτο διάστημα, μέχρι να αρχίσουμε να έχουμε μια κένωση κάθε μέρα, ταυτόχρονα με έναρξη σωστής διατροφής. Στη συνέχεια σταδιακά κόβουμε το σιρόπι και εξακολουθούμε την σωστή διατροφή.
ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ
Η δυσκοιλιότητα συνεπάγεται παραμονή των κοπράνων μέσα στο έντερο για πολύ χρόνο με συνέπεια την αφυδάτωσή τους, ώστε να γίνονται σκληρά σκύβαλα. Σημαντικό για την κένωση του εντέρου είναι η κίνηση του σώματος και η άσκηση. Ενθαρρύνουμε λοιπόν το παιδί να έχει καθημερινή αερόβια άσκηση (τρέξιμο, κυνηγητό, περπάτημα, σχοινάκι, κολύμπι, κτλ) για τουλάχιστον μια ώρα. Η κινητικότητα του εντέρου βελτιώνεται σημαντικά στα παιδιά που αθλούνται , ενώ στα παιδιά που υιοθετούν μια καθιστική ζωή επιδεινώνεται.
