«Δυσκολεύομαι ν’ απαντήσω αυτή την ερώτηση. Κάποτε όλα αυτά ήταν πιο ξεκάθαρα. Είχα αυτή την σταθερή και περήφανη αίσθηση ταυτότητας. Έλεγα «αυτό θέλω να κάνω» ή «αυτό δεν θα το έκανα ποτέ». Κάποτε. Τώρα, ενώ ως μεγαλύτερος θα έπρεπε να είμαι και σοφότερος, μπορώ να πω πως αισθάνομαι πως κάπου μέσα σε αυτή την περίπλοκη διαδρομή της ζωής μου, χάθηκαν τα περισσότερα που θεωρούσα σίγουρα για τον εαυτό μου. Έκανα πράγματα που έλεγα πως δεν θα έκανα ποτέ και δεν έκανα πράγματα που έλεγα πως θέλω και πρέπει να κάνω. Διέψευσα τις προσδοκίες του εαυτού μου και των άλλων και νομίζω συνεχίζω να το κάνω. Ίσως εξωτερικά να φαίνεται πως άλλαξα αλλά εγώ αισθάνομαι πως χάθηκα, πολύ σταδιακά, ανεπαίσθητα μέσα σε μία εκδοχή του εαυτού μου πολύ οικεία αλλά ταυτόχρονα ανεπιθύμητη».
Πολλές φορές στη θεραπεία, οι άνθρωποι αναφέρουν πως θέλουν «να βρουν τον εαυτό τους».
Αυτή η αίσθηση της απώλειας της ταυτότητας μας, μπορεί να έρθει μετά από μια χρόνια σταδιακή αποσύνδεση από τις αξίες μας, την καταπίεση των επιθυμιών/μη κάλυψη των βαθύτερων αναγκών μας, είτε μετά από μία σημαντική κρίση με τραυματικά στοιχεία, όπως ένα πένθος, ένα διαζύγιο ή μια προδοσία.
Κάποιες φορές είναι συνδυασμός και των δύο, όπως πχ. σε μία μακροχρόνια τοξική σχέση, η οποία τελειώνει. Παρόλο που θα περίμενε κανείς ότι το τέλος θα είναι ανακουφιστικό, τα σημάδια που έχει ήδη αφήσει αυτή η σχέση στην ψυχολογική μας ακεραιότητα μπορεί να παραμείνουν για αρκετό καιρό. Πέρα από τους ψυχολογικούς παράγοντες, το τέλος μιας σχέσης, μπορεί να σημαίνει αλλαγή στην καθημερινότητα μας, στις συνήθειες μας, στον τόπο κατοικίας, στον κοινωνικό κύκλο κ.α.
Πέρα από σημαντικές πρακτικές αλλαγές, στην περίπτωση των τραυματικών κρίσεων, ψάχνουμε συχνά ν’ ανακαλύψουμε το νόημα όσων ζήσαμε και να χτίσουμε ένα καινούριο νόημα για το μέλλον. Όσο περισσότερο έχουμε επενδύσει σε αυτό που χάσαμε, τόσο δυσκολότερο είναι να βρούμε αυτό το καινούριο νόημα και να κατασκευάσουμε «έναν καινούριο εαυτό». Συχνά πρέπει ν’ αναθεωρήσουμε τις πεποιθήσεις μας για τον κόσμο, να βρούμε νέες ασχολίες ή κάτι που να μας εκπληρώνει. Σχεδόν πάντα, η αίσθηση απώλειας του εαυτού μας, συνοδεύεται από συναισθήματα θλίψης και απογοήτευσης. Συχνά υπάρχει ενοχή και θυμός. Ίσως να κατηγορούμε τον εαυτό μας και τις επιλογές του, ίσως τους άλλους και τις καταστάσεις.
Πως μπορούμε να «βρούμε» τον εαυτό μας και να ζήσουμε εκπληρωμένοι;
Όταν βιώνουμε αυτήν την αίσθηση της απώλειας του εαυτού μας, είναι επειδή έχουμε απομακρυνθεί από τις αξίες μας κι έχουμε εγκλωβιστεί σε επώδυνες σκέψεις, συναισθήματα ή αναμνήσεις. Η πρώτη μας ενστικτώδης αντίδραση, όταν βιώνουμε αυτόν εσωτερικό πόνο είναι να καταφύγουμε σε στρατηγικές αποφυγής του οι οποίες για τον καθένα μπορεί να είναι διαφορετικές: εργασιομανία, αλκοόλ, υπερφαγία, απλή απόσπαση προσοχής, να το «ρίχνουμε έξω» και άλλες στρατηγικές οι οποίες έχουν ένα κοινό γνώρισμα: είναι απόπειρες να μην νιώθουμε άσχημα, οι οποίες μακροπρόθεσμα μας απομακρύνουν από αυτό που θέλουμε να είμαστε πραγματικά, τις ουσιαστικές μας αξίες.
Φυσικά, κάποιες από αυτές τις στρατηγικές δεν είναι κακές από μόνες τους ούτε όλη αυτή η προσπάθεια αποφυγής αρνητική εξ’ ολοκλήρου. Όταν όμως γίνονται με μια συνέπεια και μονιμότητα χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη προσπάθεια να ζήσουμε σύμφωνα με αυτό που έχει πραγματικό νόημα για μας, τότε μας απομακρύνουν ακόμα περισσότερο από τον εαυτό μας.
Όσον αφορά την αποφυγή, αξίζει να αναρωτηθείς.
Υπάρχει κάποια τέτοια στρατηγική στη ζωή σου την οποία χρησιμοποιείς ως μέσο απόσπασης της προσοχής σου από το πρόβλημα ή αποφυγής της εσωτερικής σου δυσφορίας;
Πέρα από την προσωρινή ανακούφιση που σου προσφέρει, σε βοηθά να πλησιάσεις πιο κοντά στην αίσθηση της εσωτερικής γαλήνης και πληρότητας που επιθυμείς;
Σε βοηθά να πλησιάσεις πιο κοντά στον ιδανικό εαυτό σου;
Κι όσον αφορά την εγγύτητα στον εαυτό σου και τις πραγματικές σου αξίες;
Φαντάσου πως υπάρχει ένα μαγικό ραβδί που το κουνάς και όλα τα επώδυνα συναισθήματα, οι σκέψεις και οι αναμνήσεις δε σε επηρεάζουν πια. Τι θα έκανες με τη ζωή σου; Τι θα άρχιζες, θα σταματούσες, θα έκανες περισσότερο ή λιγότερο; Πώς θα συμπεριφερόσουν διαφορετικά; Εάν σε παρακολουθούσαμε σ’ ένα βίντεο, τι θα βλέπαμε και θ’ ακούγαμε που θα μας έδειχνε ότι έχει συμβεί κάτι μαγικό;
Ή
Ας υποθέσουμε πως κληρονομείς μια περιουσία. Τι θα έκανες με αυτήν; Ποιος θα ήταν εκεί μαζί σου για να μοιραστείτε τις δραστηριότητες ή για να εκτιμήσει τα πράγματα που θ’ αγοράσεις; Πώς θα φερόσουν απέναντι στους ανθρώπους με τους οποίους θα μοιραζόσουν την καινούρια σου ζωή;
Συχνά, τα συναισθήματα και ο πόνος που έχουμε μαζέψει μέσα μας, μας αποτρέπει από το να δούμε αυτό που πραγματικά μετρά για εμάς.
Το να το ανακαλύψουμε, είναι το πρώτο βήμα για ν’ αρχίσουμε να δουλεύουμε προς την εκπλήρωση του.
