O όρος Αυτισμός προέρχεται από τη λέξη “εαυτός” και υποδηλώνει την εσωστρέφεια και την απομόνωση ενός ατόμου στον εαυτό του. Έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες έρευνες οι οποίες έχουν βοηθήσει στην διαμόρφωση των διαγνωστικών κριτηρίων για τις συμπεριφορές του φάσματος του Αυτισμού.
Όλες αυτές οι συμπεριφορές, που παρουσιάζουν τεράστια ποικιλία εικόνας από παιδί σε παιδί, αποκλείουν το παιδί από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του και το δυσκολεύουν ιδιαίτερα στην επεξεργασία των ερεθισμάτων, εσωτερικών και εξωτερικών. Σήμερα έχει επικρατήσει ο όρος Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος (Δ.Α.Φ.), ο οποίος περιλαμβάνει τον Αυτισμό, το σύνδρομο Asperger, και τον μη προσδιοριζόμενο αλλιώς Αυτισμό. Τα δύο κεντρικά χαρακτηριστικά σε όλο το Αυτιστικό Φάσμα είναι τα ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και οι έντονα ψυχαναγκαστικές, επαναληπτικές συμπεριφορές με ακαμψία στην σκέψη.
Χαρακτηριστικά
Οι Δ.Α.Φ. χαρακτηρίζονται από σοβαρά και εκτεταμένα αναπτυξιακά προβλήματα που αφορούν σε διάφορους τομείς της ανάπτυξης. Έτσι, το άτομο με κάποια από αυτές τις διαταραχές μπορεί να παρουσιάζει έντονα μειωμένη ικανότητα για κοινωνική αλληλεπίδραση, για συναισθηματική αμοιβαιότητα και επικοινωνία, στερεότυπη συμπεριφορά και περιορισμένα, έμμονα ενδιαφέροντα.
Τα συμπτώματα
• Διαταραχή της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
• Διαταραχή της λεκτικής επικοινωνίας.
• Διαταραχή της μη λεκτικής επικοινωνίας όπως, βλεμματική επαφή, εκφράσεις προσώπου και έκφραση σώματος.
• Δυσκολία στην κυριολεκτική κατανόηση και χρήση της γλώσσας.
• Δυσκολία στη γενίκευση εννοιών και όχι μόνο.
• Συχνά συγχέουν λέξεις με παρόμοιο ήχο ή νόημα.
• Χρήση ομιλίας που μοιάζει με ρομπότ.
• Μπορεί να υπάρχουν ανωμαλίες στη προσωδία, στο ρυθμό, στο ύψος, στην ένταση, τη συχνότητα της φωνής.
• Δυσκολίες στη σημασιολογία.
• Διαταραχή στη κατανόηση απλών και σύνθετων εντολών.
• Οι γραμματικές δομές είναι συχνά ανώριμες και περιλαμβάνουν στερεοτυπική και επαναλαμβανόμενη χρήση της γλώσσας (ηχολαλία άμεση ή καθυστερημένη).
• Δυσκολίες αντίληψης και επεξεργασίας μεταφορικών μηνυμάτων.
• Παρατηρούνται νεολογισμοί, κατασκευή νέων λέξεων με άγνωστη όμως σημασία για τον συνομιλητή.
• Δυσκολία στη χρήση αντωνυμιών, προθέσεων, προσώπων.
• Μειωμένες νοητικές ικανότητες.
• Ο ρόλος του λογοθεραπευτή
Ένα παιδί με ΔΑΦ δεν πρέπει να μάθει απλώς να μιλάει αλλά και να χρησιμοποιεί τη γλώσσα κοινωνικά για να επικοινωνήσει. Καμία μέθοδος θεραπείας δεν έχει βρεθεί που να βελτιώνει επιτυχώς την επικοινωνία σε όλα τα άτομα με αυτισμό.
Η καλύτερη θεραπεία αρχίζει νωρίς, κατά τη διάρκεια των προσχολικών ετών, προσαρμόζεται χωριστά, στοχεύει και στη συμπεριφορά και στην επικοινωνία, και στην οποία συμμετέχουν και οι γονείς ή άτομα που φροντίζουν-προσέχουν το παιδί με αυτισμό. Ο στόχος του λογοθεραπευτή είναι η βελτίωση της επικοινωνίας. Για μερικούς η λεκτική επικοινωνία είναι ένας ρεαλιστικός στόχος. Για πολλούς όμως ο στόχος είναι επικοινωνία μέσω της επαυξητικής-εναλλακτικής επικοινωνίας (χειρονομίες, συστήματα επικοινωνίας με εικόνες, πίνακες επικοινωνίας).
Η διάγνωση του αυτισμού στηρίζεται κατά κύριο βαθμό στην παρατήρηση των εξωτερικευμένων συμπεριφορών των παιδιών αλλά και στην χορήγηση συγκεκριμένων ψυχομετρικών εργαλείων. Η διάγνωση γίνεται από παιδίατρο-αναπτυξιολόγο ή παιδοψυχίατρο.
