Έχει τελικά θέση η ασπιρίνη στην πρόληψη καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων;
Εδώ και πολλές δεκαετίες, πληθώρα δεδομένων έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητα της ασπιρίνης στην πρόληψη νέου εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς που έχουν ήδη υποστεί κάποιο από τα παραπάνω. Αυτό το είδος της πρόληψης ονομάζεται δευτερογενής και ο ρόλος της ασπιρίνης σε αυτήν παραμένει αδιαμφισβήτητος.
Τα δεδομένα, όμως, δεν ήταν τόσο ξεκάθαρα όσον αφορά στην πρωτογενή πρόληψη, την αποτροπή, δηλαδή, του πρώτου καρδιαγγειακού επεισοδίου σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, υπερλιπιδαιμία). Ως αποτέλεσμα, η συνταγογράφηση χαμηλής δόσης ασπιρίνης (παιδικής, όπως αρέσκονται πολλοί να την αποκαλούν) ήταν συνήθης τακτική σε αυτούς τους ασθενείς.
Τρεις νέες μελέτες έρχονται να αποσαφηνίσουν το ρόλο της ασπιρίνης στην πρωτογενή πρόληψη. Η πρώτη (ASCEND) μελέτησε την ασπιρίνη για πρωτογενή πρόληψη σε 15.000 διαβητικούς ασθενείς. Ενώ, λοιπόν, η ασπιρίνη επέφερε ελάττωση των καρδιακών και αγγειακών επεισοδίων σε βάθος δεκαετίας, το παραπάνω όφελος εκμηδενίστηκε από την αρκετά σημαντική αύξηση των αιμορραγιών που προκλήθηκαν. Η δεύτερη (ARRIVE) μελέτησε την ασπιρίνη σε ασθενείς με μέτριο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Συμμετείχαν 13.000 ασθενείς και δεν προέκυψαν οφέλη σε όσους έλαβαν ασπιρίνη συγκριτικά με αυτούς που έλαβαν εικονικό φάρμακο (placebo). Η τρίτη και μεγαλύτερη (ASPREE) συμπεριέλαβε 20.000 ασθενείς από τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Μελετήθηκαν ηλικιωμένοι ασθενείς (>70 ετών) οι οποίοι, αναμενόμενα, αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Η λήψη ασπιρίνης όχι μόνο δεν ελάττωσε τα καρδιαγγειακά επεισόδια, αλλά καταγράφηκαν και περισσότεροι θάνατοι (ευτυχώς πολύ λίγοι σε απόλυτο αριθμό) στην ομάδα των ασθενών που έλαβαν ασπιρίνη.
Οι παραπάνω μελέτες δεν πρέπει να δαιμονοποιήσουν τη χορήγηση ασπιρίνης σε ασθενείς που την έχουν αποδεδειγμένα ανάγκη (ιστορικό προηγούμενου εμφράγματος ή εγκεφαλικού), αλλά καταδεικνύουν τον περιορισμένο ρόλο της στην πρωτογενή πρόληψη. Σε καμία περίπτωση η ασπιρίνη, όπως και οποιαδήποτε άλλη φαρμακευτική ουσία, δε μπορεί να θεωρείται αθώα και σίγουρα η λήψη της θα πρέπει να γίνεται με σαφείς οδηγίες από το γιατρό μας. Η ιδανική ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου (πίεση, διαβήτης, χοληστερίνη) και η διακοπή του καπνίσματος εξακολουθούν να αποτελούν τα ουσιαστικότερα μέτρα πρωτογενούς πρόληψης.
