Πρόσφατα συμμετείχατε στο συνέδριο «Athens Crossroad» που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διοργάνωσης του 12ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος – Καρδίας – Αγγείων. Ποιες καινοτομίες συζητήθηκαν; Σε ποιο θέμα αφορούσε η δική σας ομιλία;

Το φετινό συνέδριο Καρδιοθωρακοχειρουργικής στην Αθήνα στέφθηκε από επιτυχία λόγω της μεγάλης συμμετοχής ειδικών υψηλού επιπέδου από όλο τον κόσμο και φυσικά από την Ελλάδα. Συζητήθηκαν όλες οι τελευταίες καινοτομίες στην ειδικότητά μας, όπως η ελάχιστα επεμβατική αντιμετώπιση καρδιακών και θωρακικών παθήσεων με μικρές τομές, η ρομποτική καρδιοθωρακοχειρουργική, η διαδερμική αντιμετώπιση δομικών παθήσεων της καρδιάς και των καρδιακών βαλβίδων, καθώς και η διακαθετηριακή-ενδαγγειακή αντιμετώπιση παθήσεων της αορτής, όπως τα ανευρύσματα και οι διαχωρισμοί.

Η δική μου ομιλία αφορούσε την πλέον εξειδικευμένη εμπειρία που έχουμε αποκτήσει τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, στη χειρουργική αντιμετώπιση μη συχνών, αλλά δύσκολων επιπλοκών των ολοένα και αυξανόμενων ενδαγγειακών αορτικών επεμβάσεων. Το μήνυμα της ομιλίας μου αφορούσε στην πιστή εφαρμογή των σωστών ενδείξεων για τη διενέργεια των πρωτοποριακών αυτών, ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων, που διενεργούνται από κατάλληλα εκπαιδευμένες και έμπειρες ιατρικές ομάδες, καθώς και στην έμφαση στη τακτική μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών, προκειμένου οι όποιες επιπλοκές να διαγιγνώσκονται έγκαιρα και να αντιμετωπίζονται σε κέντρα υψηλής εξειδίκευσης.

Δραστηριοποιείστε σε όλο το φάσμα της καρδιοχειρουργικής και συγκεκριμένα εξειδικεύεστε στη Χειρουργική Αορτής. Γιατί επιλέξατε τον εν λόγω κλάδο;

Η Χειρουργική Αορτής ως εξειδίκευση της καρδιοχειρουργικής παρουσιάζει ιδιαιτερότητες στο σχεδιασμό, στις μεθόδους, στις τεχνικές και την γενικότερη οργάνωση των επεμβάσεων. Ο ειδικός χειρουργός καλείται να αντιμετωπίσει ένα φάσμα άμεσα απειλητικών για τη ζωή των ασθενών παθολογικών καταστάσεων, όπως τα ανευρύσματα και οι διαχωρισμοί αορτής, που απαιτούν την έγκαιρη διάγνωση αλλά και τη λήψη των κατάλληλων θεραπευτικών αποφάσεων για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα σε σχέση με τον εκάστοτε ασθενή (individualized management). Η κλινική μου μετεκπαίδευση στο Τορόντο του Καναδά και στο Χιούστον των Η.Π.Α., υπό την επίβλεψη δύο από τους κορυφαίους χειρουργούς αορτής στον κόσμο, των καθηγητών Tirone E. David και Joseph S. Coselli, αντίστοιχα, μου πρόσφερε την ευκαιρία να εμβαθύνω στις αρχές της καρδιοχειρουργικής και στην εφαρμογή τους στην κλινική πράξη, στα υψηλότερα δυνατά επίπεδα, για κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Πρόσφατα, δε, είχαμε τη μεγάλη χαρά να υποδεχθούμε και να παρακολουθήσουμε τον καθηγητή J. S. Coselli, ως επίσημο προσκεκλημένο ομιλητή στο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο, όπου ανέλυσε την προσωπική του εμπειρία στη χειρουργική αντιμετώπιση άνω των 3.500 περιστατικών ανευρυσμάτων θωρακοκοιλιακής αορτής, που καθιστά την Καρδιοθωρακοχειρουργική Κλινική των Baylor College of Medicine & Texas Heart Institute, της οποίας ηγείται, κέντρο αναφοράς παγκοσμίως για τις συγκεκριμένες επεμβάσεις.

Έχετε εκπαιδευτεί και εργαστεί στα πλέον αναγνωρισμένα ιατρικά πανεπιστήμια και νοσοκομεία των ΗΠΑ, του Καναδά και της Αγγλίας. Θεωρείτε πως οι υπηρεσίες στον τομέα της Υγείας που προσφέρονται εκεί είναι καλύτερες; Και αν ναι, πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η Ελλάδα;

Σε όλα τα συστήματα Υγείας υπάρχουν τα θετικά και αρνητικά σημεία, καθώς και οι θεραπευτικές ομάδες και τα κέντρα που ξεχωρίζουν. Το σημαντικό είναι να υπάρχουν καθιερωμένα, έγκυρα και λειτουργικά εθνικά συστήματα εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των παρεχομένων υπηρεσιών, ώστε να λαμβάνονται τα μέτρα που χρειάζονται κάθε φορά και να διασφαλίζεται ένα ικανοποιητικό μέσο επίπεδο ασφαλούς, επιστημονικά επαρκούς και αξιοπρεπούς για τους ασθενείς φροντίδας υγείας. Σε αυτό ακριβώς το σημείο θεωρώ πως υπάρχουν μεγάλα περιθώρεια βελτίωσης για τη χώρα μας.

Τι πρέπει να γνωρίζει το ευρύ κοινό για το θωρακικό αορτικό ανεύρυσμα;

Η αορτή είναι η μεγαλύτερη αρτηρία στον ανθρώπινο οργανισμό και μεταφέρει οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά στα υπόλοιπα όργανα και ιστούς του σώματος, καθιστώντας την απαραίτητη για την επιβίωσή του. Ανεύρυσμα αορτής αποκαλείται η μη φυσιολογική διάταση (σαν φούσκα) του τοιχώματός της, όταν αυτό για διάφορους λόγους εξασθενεί και χάνει τη φυσιολογική του δομή και αντοχή στην πίεση του αίματος που διέρχεται μέσα από αυτό. Τα ανευρύσματα της θωρακικής αορτής λέγονται «θωρακικά αορτικά ανευρύσματα» και μπορούν να εντοπίζονται  σε οποιοδήποτε από τα επί μέρους τμήματά της, όπως η αορτική ρίζα (στην έκφυσή της από την καρδιά), η ανιούσα αορτή, το αορτικό τόξο και η κατιούσα θωρακική αορτή. Πιο εκτεταμένα ανευρύσματα μπορούν να καταλαμβάνουν και την θωρακική και την κοιλιακή αορτή και ονομάζονται «θωρακοκοιλιακά αορτικά ανευρύσματα».

Έχει υπολογισθεί πως στις ΗΠΑ 15.000 ασθενείς προσβάλλονται ετησίως από θωρακικά αορτικά ανευρύσματα, ενώ περίπου 47.000 ασθενείς πεθαίνουν κάθε χρόνο από κάθε τύπο αορτικής νόσου, περισσότεροι από καρκίνο του μαστού, AIDS ή τροχαία ατυχήματα, καθιστώντας την μία «σιωπηλή επιδημία».

Το θωρακικό αορτικό ανεύρυσμα είναι σοβαρός κίνδυνος για την υγεία γιατί, αναλόγως του εντοπισμού του και του μεγέθους του, μπορεί να ραγεί ή να διαχωρισθεί (σχίσιμο των στοιβάδων του αορτικού τοιχώματος), προκαλώντας απειλητική για τη ζωή εσωτερική αιμορραγία, απαιτώντας κατεπείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση.

Ωστόσο, αν ανιχνευθεί έγκαιρα, ένα θωρακικό αορτικό ανεύρυσμα μπορεί συχνά να αντιμετωπισθεί με χειρουργείο ή με άλλες λιγότερο επεμβατικές μεθόδους σε τακτική βάση με καλύτερα αποτελέσματα.

Συχνά τα ανευρύσματα της θωρακικής αορτής, περνούν απαρατήρητα. Πώς μπορεί να γίνει η έγκαιρη διάγνωσή τους;

Συχνά τα ανευρύσματα της θωρακικής αορτής περνούν απαρατήρητα, λόγω της έλλειψης συμπτωμάτων στους μισούς από τους ασθενείς που πάσχουν από αυτά. Στους υπόλοιπος δύνανται να προκαλέσουν πόνο στο στήθος, στην κάτω σιαγόνα, στον αυχένα και στην πλάτη, επίμονο βήχα, βραχνή φωνή ή δύσπνοια. Η έγκαιρη διάγνωση των θωρακικών αορτικών ανευρυσμάτων είναι σημαντική για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους, εν όψει του κινδύνου ρήξης αυτών με πιθανές μοιραίες για τον ασθενή συνέπειες. Ο κίνδυνος ρήξης αυξάνεται όσο ταχύτερα μεγαλώνει το μέγεθος των ανευρυσμάτων.  Για τον σκοπό αυτό, οι ακόλουθες απεικονιστικές εξετάσεις μπορούν να ανιχνεύσουν και να θεμελιώσουν τη διάγνωση των θωρακικών αορτικών ανευρυσμάτων, συμβάλλοντας στην έγκαιρη αντιμετώπισή τους:

-Ακτινογραφία θώρακος   

-Αξονική τομογραφία-αγγειογραφία

-Μαγνητική τομογραφία

-Υπερηχοκαρδιογράφημα

-Αγγειογραφία

Η ενδαγγειακή αντιμετώπιση παθήσεων της θωρακικής και κοιλιακής αορτής έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Ποια είναι η μεγαλύτερη καινοτομία που θεωρείτε ότι έχει σημειωθεί;

Εναλλακτικά της κλασικής ανοικτής μεθόδου χειρουργικής αντιμετώπισης και αναλόγως της ανατομικής εντόπισης του ανευρύσματος στην κατιούσα θωρακική αορτή, δύναται να προταθεί η νεότερη ενδαγγειακή μέθοδος επιδιόρθωσης του θωρακικού αορτικού ανευρύσματος (TEVAR), με την οποία αποφεύγεται η ανοικτή προσπέλαση και ο αποκλεισμός του ανευρύσματος επιτυγχάνεται μέσω καθετήρων και ενδοαυλικών μοσχευμάτων με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές. Οι καινοτόμες αυτές μέθοδοι έχουν μάλιστα επεκταθεί και σε άλλες ανατομικές θέσεις, όπως τα θωρακοκοιλιακά και τα ανευρύσματα αορτικού τόξου, με την ανάπτυξη κατάλληλων ενδοαυλικών συσκευών με εξατομικευμένη διαδικασία κατασκευής για κάθε ασθενή, το οποίο αποτελεί και μια σημαντικότατη εξέλιξη. Η εφαρμογή αυτών των πρωτοποριακών μεθόδων αποτελεί ήδη πραγματικότητα τις τελευταίες δύο δεκαετίες σε σύγχρονα κέντρα του εξωτερικού (ΗΠΑ, Ευρώπη), ενώ τα τελευταία χρόνια μπορούν να εφαρμοσθούν και σε αντίστοιχα υψηλής εξειδίκευσης κέντρα της Ελλάδας από κατάλληλα εκπαιδευμένους χειρουργούς και ομάδες. Ωστόσο, η βέλτιστη θεραπευτική προσέγγιση του ανευρύσματος θωρακικής αορτής εναπόκειται στην κρίση και υπεύθυνη συμβουλή του εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού.

Πόσο σημαντική είναι η πρόληψη για την υγεία της καρδιάς μας; Τι πρέπει να προσέχουμε;

Η πρόληψη αποτελεί την σημαντικότερη φροντίδα για την υγεία της καρδιάς μας. Πρέπει να προσέχουμε όλοι για την αποφυγή ή τη θεραπεία των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα, η δυσλιπιδαιμία, η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή, το στρες και η ελλιπής κοινωνικοποίηση.

Τέλος, χρειάζεται να ακολουθούμε τις οδηγίες για τις κατάλληλες προληπτικές εξετάσεις, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο μας. Όπως για όλα, πρέπει να προσέχουμε για να έχουμε!

Από τον Κωνσταντίνο Σπηλιωτόπουλο, M.D, Ph.D., F.E.T.C.S. Καρδιοχειρουργό, Συνεργάτης στο Νοσοκομείο Υγεία