Τρία είναι τα χαρακτηριστικά της ψυχογενούς ανορεξίας: α) Άρνηση διατήρησης του βάρους του σώματος τουλάχιστον ίσο ή πάνω από το όριο του 15% του αναμενόμενου αναφορικά με το ύψος και την ηλικία. β) Έντονος φόβος αύξησης του βάρους ή του πάχους μολονότι το άτομο υπολείπεται κατά πολύ του κανονικού και γ) Διαταραχή του τρόπου που βιώνει το βάρος, το σχήμα ή το μέγεθος του σώματός του π.χ ισχυρίζεται πως είναι παχύ μολονότι είναι πάρα πολύ αδύνατο.
Μέσα στα πλαίσια αυτής της διαταραχής που από μόνη της αυτοσυντηρείται και διαιωνίζεται τα γνωστικά σχήματα που αναφέρονται στη λήψη τροφής, το βάρος και το σχήμα του σώματος είναι τόσο ισχυρά ώστε λειτουργούν αυτόνομα.Π.χ το γνωστικό σχήμα «μόνο άμα αδυνατίσω θα είμαι αρεστή» συνεπάγεται μια αίσθηση αποκλεισμού από τους συνομιλήκους και αισθήματα μειονεξίας που καταλήγουν σε ένα και μόνο συμπέρασμα της ασθενούς, πως « πρέπει να γίνω λεπτή».
Από την άλλη, πέρα από τα γνωστικά σχήματα, η θετική και η αρνητική ενίσχυση διαιωνίζουν και επιδεινώνουν την ανορεκτική συμπεριφορά. Η ανακούφιση που νιώθουν μετά την αρχική τους επιτυχία και η ενίσχυση που παίρνουν από τους τρίτους, αρχικά θετική με τη μορφή επαίνων και συγχαρητηρίων («μπράβο, τα κατάφερες ενώ εγώ προσπαθώ καιρό χωρίς αποτέλεσμα») και στη συνέχεια αρνητική, με τον εστιασμό της προσοχής πάνω τους και την έκφραση ανησυχίας για τις συνέπειες της δίαιτας. Και ενώ πολλές φορές ξεκίνησαν με την προσδοκία και τη χαρά του αδυνατίσματος (θετική ενίσχυση), μόλις οι προσπάθειές τους πετύχουν, αρχίζουν να φοβούνται μήπως πάρουν βάρος (αρνητική ενίσχυση), με αποτέλεσμα εντατικοποίηση των προσπαθειών και επιδείνωση της ανορεκτικής συμπεριφοράς.
Πέρα από το αίσθημα έλλειψης της αυτονομίας και της ατομικότητας, την αποσύνδεση βιολογικής και γνωσιακής ανατροφοδότησης στη λήψη τροφής, την υπερβολική ανάπτυξη γνωστικών σχημάτων σχετιζόμενων με τη λήψη τροφής,το βάρος και το σχήμα του σώματος, θα πρέπει να γίνει αναφορά και στο γεγονός ότι η λήψη τροφής αποτελεί το πεδίο αξιολόγησης του «εαυτού» και παίζει σημαντικότατο ρόλο στην αυτοεκτίμηση του ατόμου.
