Ακράτεια ούρων στον άνδρα – Τεχνητός σφιγκτήρας – Η μόνιμη λύση
Η ακράτεια ούρων στον άνδρα είναι πιο σπάνια από ότι στη γυναίκα. Η συχνότητα της κυμαίνεται στο 12-17% των ανδρών και διακρίνεται και αυτή, όπως και η γυναικεία σε επιτακτική ακράτεια, ακράτεια από προσπάθεια και ακράτεια από υπερχείλιση.
Στον άνδρα, όμως τα αίτια και η συχνότητα της κάθε κατηγορίας είναι διαφορετικά από ότι στη γυναίκα. Έτσι η επιτακτική ακράτεια μη νευρολογικής αιτιολογίας παρατηρείται συνήθως σε άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας και οφείλεται κυρίως σε απόφραξη της εξόδου των ούρων λόγω υπερπλασίας προστάτη. Σπανιότερα μπορεί να οφείλεται σε όγκο ή λίθο της ουροδόχου κύστης. Σε νεώτερους άνδρες είναι πολύ σπάνια και αν εμφανισθεί ξαφνικά, ο ασθενής θα πρέπει να ελεγχθεί για κάποια νεοεμφανιζόμενη νευρολογική νόσο, συνήθως σκλήρυνση κατά πλάκας. Η ηπιότερη μορφή ωστόσο της υπερδραστήριας κύστης, της οποίας η εντονότερη κλινική μορφή είναι η επιτακτική ακράτεια, είναι η συχνοουρία. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται αρκετά συχνά και σε νεώτερους άνδρες συνήθως λόγω χρόνιας προστατίτιδας. Η ακράτεια από υπερχείλιση παρατηρείται ενίοτε στους άνδρες με σοβαρή απόφραξη στην έξοδο των ούρων συνήθως λόγω υπερπλασίας του προστάτη. Η ακράτεια από προσπάθεια στους άνδρες σε αντίθεση με τις γυναίκες οφείλεται πάντα σε αδυναμία του έξω σφιγκτηριακού μηχανισμού της ουρήθρας, που ανατομικά περιβάλλει το τμήμα της ουρήθρας, που βρίσκεται στην κορυφή του προστάτη. Είναι φανερό, ότι σε ριζική αφαίρεση του προστάτη, η πιθανότητα κάκωσης του σφιγκτήρα μπορεί να είναι αναπόφευκτη, ώστε να εξασφαλισθεί η πλήρης απαλλαγή από τον καρκίνο. Η αδυναμία του σφιγκτήρα οφείλεται σπανιότερα σε νευρολογικές βλάβες, αλλά συνήθως προκαλείται από ιατρικές επεμβάσεις.
Η ριζική προστατεκτομή για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη είναι η συχνότερη επέμβαση, που την προκαλεί και η συχνότητα της κυμαίνεται σε διάφορες μελέτες από 2%-43%. Πρακτικά η εμπειρία δείχνει, ότι περίπου 10% των ασθενών, που υποβάλλονται σε οποιοδήποτε είδος ριζικής προστατεκτομής, θα έχει 12 μήνες μετά την επέμβαση σημαντικά ενοχλητική ακράτεια ούρων. Αν σκεφθεί κανείς μάλιστα, ότι ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος του άνδρα, με επίπτωση 45 νέες περιπτώσεις στους 1000 άνδρες το χρόνο στην ηλικία των 60 ετών και ένας στους έξι άνδρες θα εμφανίσει καρκίνο προστάτη στη ζωή του, αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα του προβλήματος. Η διουρηθρική προστατεκτομή για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη σχετίζεται επίσης σε ποσοστό 1%-3% με ακράτεια ούρων. Τέλος τόσο η εξωτερική αλλά και η εσωτερική ακτινοθεραπεία για καρκίνο του προστάτη συνοδεύονται από ακράτεια ούρων στο 1%-16% των περιπτώσεων
Η ακράτεια των ούρων στους άνδρες, όπως και στις γυναίκες δεν είναι νόσος, που απειλεί τη ζωή και την υγεία του πάσχοντος. Ωστόσο, δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα ποιότητας ζωής με ψυχολογικές επιπτώσεις, που ενίοτε οδηγούν στη κατάθλιψη. Επίσης συνοδεύεται από υψηλό κόστος για την αγορά πανών ακράτειας. Τέλος λόγω μόνιμης διαβροχής από ούρα της περιοχής των γεννητικών οργάνων δημιουργούνται δερματίτιδες και μυκητιάσεις, που είναι ενοχλητικές και δύσκολα αντιμετωπίσιμες. Φυσικά αν η ακράτεια οφείλεται σε κάποια υποκείμενη νόσο, συνυπάρχουν και τα συμπτώματα της υποκείμενης νόσου. Πχ δυσχέρεια ούρησης σε περιπτώσεις υπερπλασίας του προστάτη.
Διαγνωστικά και θεραπευτικά η αντιμετώπιση της ανδρικής ακράτειας ούρων πρέπει να γίνεται από τον ειδικό ουρολόγο. Στην επιτακτική ακράτεια πρέπει να ελέγχεται η παρουσία υποκείμενης νόσου, της οποίας η αντιμετώπιση θα βελτίωσει ή και θα λύσει το πρόβλημα. Αν δεν ανευρίσκεται υποκείμενη νόσος ή η αντιμετώπιση της δεν βελτίωσε την ακράτεια, υπάρχουν φάρμακα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Στην ακράτεια από υπερχείλιση πρέπει να αντιμετωπίζεται η απόφραξη, πχ επέμβαση για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη.
Εκεί, που ο ειδικός ουρολόγος μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στη λύση του προβλήματος είναι στην ακράτεια μετά από προστατεκτομή και συνηθέστερα μετά ριζική προστατεκτομή για τη θεραπεία του προστατικού καρκίνου, όπως προαναφέρθηκε. Συμβουλεύουμε τον ασθενή μας να περιμένει μέχρι την πάροδο ενός έτους μετά την επέμβαση γιατί ως τότε οι χειρουργημένοι ιστοί συνεχίζουν να ανακάμπτουν και η ακράτεια μπορεί να εξαφανισθεί ή να βελτιωθεί σημαντικά και να μην ενοχλεί τελικά τον πάσχοντα. Αν αυτό δεν συμβεί ελέγχουμε τον ασθενή μας με συγκεκριμένες ειδικές ουρολογικές εξετάσεις και του προτείνουμε τη χειρουργική θεραπεία της ακράτειας του.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης της ακράτειας των ανδρών από αδυναμία του σφιγκτήρα και η επιλογή τους γίνεται από εξειδικευμένους γιατρούς. Όλοι περιλαμβάνουν την τοποθέτηση προσθετικών υλικών. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος είναι η τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα. Η θεραπεία αυτή χαρακτηρίζεται διεθνώς ως η «χρυσή σταθερά» (gold standard) και με αυτήν συγκρίνεται η αποτελεσματικότητα όλων των άλλων μορφών χειρουργικής θεραπείας της ακράτειας. Ο τεχνητός σφιγκτήρας είναι ένα σιλικονούχο εμφύτευμα αποτελούμενο από τρία τμήματα και λειτουργεί καθαρά υδραυλικά. Το υλικό γίνεται πάντα δεκτό από τον οργανισμό Τα τμήματα αυτά είναι η ταινία, που τοποθετείται γύρω από την ουρήθρα (cuff), η αντλία (pump) και το ντεπόζιτο αποθήκευσης (reservoir). Η τοποθέτηση όλης της συσκευής σήμερα γίνεται με μία τομή στη βάση του πέους, πράγμα που πλεονεκτεί από την κλασσική τοποθέτηση με δύο τομές.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία η αποτελεσματικότητα του τεχνητού σφιγκτήρα φθάνει σε ποσοστά από 60%-90% ανάλογα με τις μελέτες και είναι η υψηλότερη συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη επέμβαση θεραπείας της ακράτειας μετά από προστατεκτομή. Η συχνότητα των επιπλοκών κυμαίνεται από 4.5%-15% και σε ποσοστό 25%, κάποια στιγμή θα χρειασθεί αλλαγή του σφιγκτήρα. Ωστόσο, το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση αντικατάστασης καλύπτεται από μόνιμη εγγύηση και είναι δωρεάν. Η αντικατάσταση, αν απαιτηθεί είναι απλή στα χέρια του έμπειρου ουρολόγου.
