Βιταμίνες:
Ανάλογα με το αν είναι διαλυτές στο νερό οι βιταμίνες διακρίνονται σε υδατοδιαλυτές ή λιποδιαλυτές.
Λιποδιαλυτές βιταμίνες:
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι βιταμίνες A,D,E,K. Εξ’αιτίας του ότι είναι διαλυτές στο νερό , οι πηγές τους στην δίαιτα περιλαμβάνουν τρόφιμα που περιέχουν λίπος και έτσι οι λιποδιαλυτές βιταμίνες αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό και στο ήπαρ. Ο οργανισμός μπορεί να διατηρεί σημαντικά αποθέματα για κάθε λιποδιαλυτή βιταμίνη. Επομένως, οι ανεπάρκειες είναι σχετικά σπάνιες στις βιομηχανικές κοινωνίες. Αντιθέτως, η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να αποβεί τοξική (ιδιαίτερα των βιταμινών Α και D). Ανεπάρκεια των παραπάνω βιταμινών είναι ενδεχόμενο να προκύψουν σε άτομα που καταναλώνουν πολύ φτωχή σε λίπος δίαιτα σε περίπτωση συνδρόμου δυσσαπορρόφησης.
Βιταμίνη Α:
Η βιταμίνη Α είναι μία λιποδιαλυτή βιταμίνη και η ενεργή μορφή της είναι γνωστή ως ρετινόλη. Συναντάται σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης ως ρετινόλη και σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης ως προβιταμίνη Α (καροτεινοειδή)Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την ικανότητα να σχηματίζει ρετινόλη από τις προβιταμίνες, γνωστές ως καροτεινοειδή και κυρίως από το β- καροτένιο.
Ο ρόλος της βιταμίνης Α:
Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για την σωστή λειτουργία της όρασης στο σκοτάδι και συγκεκριμένα για την προσαρμογή του οφθαλμού στο σκοτάδι. Έχει συσχετισθεί και με μία σειρά άλλων λειτουργιών χωρίς όμως ο ρόλος της σ’ αυτές να είναι πλήρως εξακριβωμένος ενώ θεωρείται απαραίτητη για την σωστή λειτουργία της όρασης στο σκοτάδι και συγκεκριμένα για την προσαρμογή του οφθαλμού στο σκοτάδι. Έχει συσχετισθεί με μία σειρά άλλων λειτουργιών χωρίς όμως ο ρόλος της να είναι πλήρως εξακριβωμένος ενώ θεωρείται απαραίτητη για την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έλλειψη βιταμίνης Α:
Η βιταμίνη Α αποθηκεύεται στο σώμα σε σχετικά μεγάλα ποσά. Παρόλα αυτά ανεπαρκής πρόσληψη μπορεί να επιφέρει σημαντικές επιπλοκές ειδικά αν είναι παρατεταμένη.Σε περιπτώσεις έλλειψης παρατηρείται αδυναμία και απώλεια αντανακλάσεως, καταστολή ανοσοποιητικού συστήματος, ξηροφθαλμία (καταστροφή του κερατοειδή χιτώνα του ματιού η οποία μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση). Η ανεπάρκεια της βιταμίνης Α σχετίζεται με την αυξημένη θνησιμότητα παιδιών στις χώρες του τρίτου κόσμου, ενώ κάποιες μελέτες δείχνουν ότι η χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης Α μπορεί να μειώσει τη θνησιμότητα, πιθανώς λόγω της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος.Αντίθετα στα σημεία και συμπτώματα τοξικότητας περιλαμβάνουν ξηροδερμία, πόνους και κατάγματα οστών, ηπατοπάθεια, αναιμία και εμβρυϊκή δυσπλασία σε περίπτωση εγκυμοσύνης.
Πηγές βιταμίνης Α:
συκώτι, βούτυρο, τυρί, κρόκος αυγού, εμπλουτισμένο γάλα, σκούρα πράσινα λαχανικά (σπανάκι, χόρτα, μαρούλι) και κίτρινο-πορτοκαλί λαχανικά (καρότο, ντομάτα) και σε μερικά φρούτα όπως τα πορτοκάλια, ο ανανάς, τα δαμάσκηνα και τα πεπόνια, το σπανάκι , τα χόρτα, το καρότο και οι εμπλουτισμένες μαργαρίνες.
