Η ακμή είναι φλεγμονώδης νόσος που χαρακτηρίζεται κλινικά από πολύμορφες βλάβες των τριχοσμηγματογόνων θυλάκων κυρίως του προσώπου, αλλά και των ώμων και του άνω τμήματος του κορμού. Οι βλάβες είναι δυνατόν να είναι οι κλειστοί και ανοικτοί φαγέσωροι (comedones), βλατίδες, φλύκταινες, όζοι, κύστεις και σε ποσοστό 15-20% των ασθενών ουλές.
Πόσο διαρκεί η ακμή;
Η νόσος διαρκεί πολλά χρόνια, εάν παραμείνει χωρίς θεραπεία και εξελίσσεται με εξάρσεις και υφέσεις. Η παρατήρηση αυτή είναι σημαντική για την κατανόηση της συμπεριφοράς αυτής της πάθησης, αφού το θετικό αποτέλεσμα οποιασδήποτε θεραπευτικής αγωγής θα πρέπει να συντηρείται με τη χρήση ορισμένων φαρμάκων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ποιοι παράγοντες βελτιώνουν ή επιδεινώνουν την ακμή;
α) Δίαιτα: Παλιότερα κυριαρχούσε η άποψη ότι συγκεκριμένες τροφές, όπως τα ζωικά λίπη ή η σοκολάτα προκαλούν την εμφάνιση ή επιδεινώνουν την ακμή. Η άποψη, όμως, αυτή δε φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τη μελέτη μεγάλου αριθμού ασθενών, στους οποίους δεν ενοχοποιείται καμία τροφή για την πρόκληση και την επιδείνωση της ακμής. Επομένως, η σύσταση είναι, εάν εντοπιστεί, από τον ίδιο, μία τροφή που τον ενοχλεί, αυτή να την περιορίσει κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
β) Έμμηνος ρύση: Παράγοντες που αφορούν την κυκλοφορία ορισμένων ορμονών φαίνεται ότι επιδρούν στην πορεία της νόσου, αφού στο 70% των γυναικών με ακμή παρατηρείται εμφάνιση ορισμένων βλαβών μία εβδομάδα περίπου πριν από την έμμηνο ρύση.
γ) Ηλιακή ακτινοβολία: Η ακμή συνήθως βελτιώνεται με την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, αλλά το θετικό αποτέλεσμα διατηρείται για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Το 60% των ασθενών περίπου αναφέρουν ότι ο ήλιος είχε θετικό αποτέλεσμα, ενώ το 20% δεν διακρίνουν σημαντική μεταβολή. Στο υπόλοιπο 20% η ακμή επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια των διακοπών, καθώς η εμφάνιση των βλαβών φαίνεται να ευνοείται από την υψηλή υγρασία.
δ) Χρήση καλλυντικών ουσιών: Η παρατεταμένη χρήση καλλυντικών ουσιών είναι επίσης δυνατόν να επιδεινώσει τη νόσο ή να προκαλέσει την έκθυση νέων βλαβών ακμής, κυρίως κλειστών φαγεσώρων. Το μακιγιάζ είναι προτιμότερο να γίνεται με πούδρα και όχι με make-up. Εάν και όταν χρησιμοποιείται make-up είναι καλύτερο να εφαρμόζεται oil-free make-up και να φέρει την ένδειξη στην ετικέτα «non comedogenic», δηλαδή «μη φαγεσωρογόνο». Η αφαίρεση του μακιγιάζ πρέπει να γίνεται προσεκτικά και αποτελεσματικά.
ε) Φάρμακα και χημικές ουσίες: Ορισμένα φάρμακα, όπως η κορτιζόνη, και μερικές χημικές ουσίες, όπως τα έλαια είναι δυνατόν να ευvοήσουν την ανάπτυξη μη φλεγμονωδών, συνήθως, μορφών της νόσου.
στ) Κληρονομικότητα: Τέλος, η κληρονομικότητα φαίνεται ότι παίζει κάποιο, αδιευκρίνιστο ακόμη, ρόλο, αφού η συχνότητα της ακμής είναι σημαντικά μεγαλύτερη σε μερικές οικογένειες σε σχέση με άλλες.
Σχηματίζονται πάντοτε ουλές και υπολειμματικές βλάβες (κόκκινα σημάδια);
Στο 20% περίπου των περιπτώσεων σχηματίζονται ουλές και η ανάπτυξή τους έχει σχέση με το χρόνο έναρξης της θεραπείας. Δηλαδή όσο πιο έγκαιρα αρχίσει η θεραπεία τόσο λιγότερες οι πιθανότητες ανάπτυξης ουλών.
Επίσης, δημιουργούνται «κόκκινα σημάδια» όταν οι βλάβες είναι φλεγμονώδεις και διανοίγονται πριν την υποχώρησή τους. Η υποχώρησή τους υποβοηθείται με την εφαρμογή ειδικών διαλυμάτων και πήλινγκ.
Θεραπεύεται η ακμή;
Η αντιμετώπιση της ακμής είναι αποτελεσματική σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις και εξαρτάται από τη μορφή, τη διάρκεια και την εντόπιση της νόσου, την ύπαρξη φλεγμονωδών ή όχι βλαβών, την ηλικία του ασθενούς και τις θεραπευτικές μεθόδους που έχουν προηγουμένως εφαρμοστεί. Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι απαραίτητο να εκτιμηθούν από το δερματολόγο, ο οποίος θα χορηγήσει και την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
Πόσο χρόνο διαρκεί η θεραπεία;
Η ενημέρωση και η συνεργασία του ασθενούς αποτελεί βασική προϋπόθεση επιτυχίας της θεραπείας, αφού η διάρκειά της δεν αφορά μερικές ημέρες ή εβδομάδες, αλλά αρκετούς μήνες, ενώ για τη συντήρηση του θετικού αποτελέσματος είναι δυνατόν να απαιτηθεί η τοπική χρήση ενός φαρμάκου για αρκετά χρόνια.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα της θεραπείας το δέρμα θα παραμείνει στην κατάσταση περίπου που βρίσκονταν πριν από την έναρξη της αγωγής, ενώ βελτίωση της νόσου θα παρατηρηθεί σε 2 μήνες στο 40% και σε 6 μήνες μετά την έναρξη της αγωγής στο 80% των ασθενών περίπου.
Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ακμής;
Η αγωγή περιλαμβάνει την εφαρμογή διαφόρων τοπικών σκευασμάτων, όπως ρετινοειδών, αντιβιοτικών, υπεροξειδίου του βενζολίου, αζελαϊκού οξέος, θείου, ρεζορκινόλης, σαλικυλικού οξέος, κ.ά.
Σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η χορήγηση από το στόμα αντιβιοτικών, ρετινοειδών και ήπιων αντιανδρογόνων στις γυναίκες, ή και συνδυασμός τους.
Επίσης, θεραπείες που βοηθούν την ακμή και τις ουλές ακμής είναι:
- Χημικά peeling
- Βαθύς καθαρισμός (στη φαγεσωρινή ακμή)
- Peeling με σαλικυλικό οξύ, ή οξέα φρούτων
- Μικροδερμοαπόξεση με μικροκρυστάλλους ή διαμάντι
- Laser fractional- fraxel
- Υαλουρονικό οξύ, τοπικές έγχυσης στεροειδών, κρυοθεραπεία
Οι περιοχές που εφαρμόζονται οι θεραπείες είναι το πρόσωπο, η πλάτη και το στήθος.
